Veiligheidsmaatregelen

Om een watertekort op te vangen is er een waterreservoir onder druk. Het water bevat ook een grote hoeveelheid boorzuur om de neutronen te absorberen. Hier ook is de beveiliging automatisch, van zodra de waterdruk in de reactor daalt, vloeit er water + boorzuur in het reactorvat, waardoor de reakties getemperd worden. Vaak zijn er vier reservoirs onder druk terwijl één enkele reservoir voldoende is om de reactor onder controle te houden.

Bij de reaktie komen er verschillende splijtstoffen vrij, die ook onstabiel zijn en op hun beurt gaan splijten. Sommige van die stoffen splijten binnen de 10 seconden, anderen splijten pas na uren of zelfs dagen. Dit is een natuurlijke en oncontroleerbare splijting.

Als de reaktor om de ene of andere reden stilgelegd wordt, dan gaan de kernreakties dus nog een hele tijd door, en er wordt dus nog altijd een hoeveelheid warmte geproduceerd (6.5% van het nominaal vermogen bij kettingreakties). Als de reactor gestopt wordt kan er geen kettingreaktie meer gebeuren (de neutronen worden immers opgevangen door boor of gelijkaardige produkten), maar de geproduceerde warmte door de spontane en oncontroleerbare kernreacties moet nog steeds afgevoerd worden.

In het reactorgebouw zijn er daarom verschillende pompen die het water circuleren. Dit zijn electrische pompen die gevoed kunnen worden uit de eigen productie (alternator), het electriciteitsnet (als die nog beschikbaar is) en noodgeneratoren. Maar er zijn ook pompen die gevoed worden door een extra stoomturbine, dus als de volledige electriciteitsproduktie zou uitvallen, toch kan de kernreactor verder gekoeld worden met de warmte uit de reactor zelf. De pompen hebben een vermogen van 8MW.

De permanente koeling van de kernreactor is het belangrijkste veiligheidsaspect van de kernreactor. Als die stilvalt, dan stijgt de temperatuur zo hoog dat de volledige reactor smelt. Het mengsel (corium) komt dan in kamers terecht onder de reactorruimte. Deze kamers hebben dikke betonnen muren. Een deel van het beton zal door de hoge temperaturen smelten en zich vermengen met het corium om de aktieve stoffen te verdunnen en de temperatuur te verlagen.

Electriciteitsvoorziening

Een kerncentrale, zelfs als die gestopt is, produceert enorm veel warmte. De warmte ontstaat door de natuurlijke radioactiviteit en kan niet stilgelegd worden (zoals een gecontroleerde kettingreactie). De natuurlijke radioactiviteit is altijd aanwezig en daalt logaritmisch (eerst sneller, dan langzamer).

Dit is de reden waarom de kerncentrale van Doel (die in feite 4 reactoren heeft) een extra aansluiting heeft op het middenspanningsnet. Het middenspanningsnet wordt gebruikt om electriciteit te leveren aan grote afnemers. Als Doel in werking is, dan wordt de energie op het hoogspanningsnet gezet (het enig net dat zo'n enorm vermogen kan opnemen). Maar terzelfdertijd wordt er vermogen opgenomen van het middenspanningsnet om de pompen te laten draaien.

De centrale is zo voorzien dat de pomen ook gevoed kunnen worden op het hoogspanningsnet. Deze dubbele aansluiting op het electriciteitsnet is belangrijk, zodat de koeling van de reactoren altijd verzekerd is, door de eigen productie, door energie uit het middenspanningsnet, of door eigen noodgeneratoren.

Bij de invasie van Ukraine zijn de experts bezorgd voor de veiligheid van de kernreactoren. De kerncentrale van Chernobyl (afbeelding rechts) is al lang genoeg stilgelegd en de warmteproductie is niet meer zo hoog. De waterreserves zijn voldoende om de reactoren voldoende te koelen. Deze voormalige centrale kan van het electriciteitsnet losgekoppeld worden, er is weinig kans dat er een catastrofe zou gebeuren. De centrale heeft meerdere reactoren, maar de kernramp gebeurde in één reactor van de centrale.

Maar de situatie is meer zorgwekkend voor de andere centrales die nu nog in werking zijn. Een plotse stillegging van de centrale kan voor een catastrofe zorgen. De catastrofe van Fukushima werd niet veroorzaakt door de aardbeving, maar door de daaropvolgende overstroming die alle electrische installaties vernietigd heeft.

De bedoeling van de russen is het land volledig plat te leggen door de stroomvoorziening te onderbreken. In Ukraine wordt de electriciteitsproductie grotendeels voorzien door kerncentrales. In geval van beschadiging van het electriciteitsnet worden de reactoren automatisch stilgelegd en nemen noodgroepen de lokale stroomvoorziening over. Maar de natuurlijke radioactiviteit is na een stillegging extreem hoog en alle koelinstallaties moeten blijven draaien. De noodaggregaten hebben echter maar een beperkte hoeveelheid brandstof en na een paar dagen zullen ze stilvallen. En ik denk niet dat de russen, die nu al te weinig brandstof hebben voor hun panserwagens brandstof zullen geven aan de kencentrales om de stroomgroepen te laten werken...