Een volume is een eenheid van dataopslag (een compleet filesysteem).

Het is een logische eenheid met een root directory, eventueel bestanden, subdirectories en andere datastrukturen zoals FAT of linked lists.
Het basiselement is de cluster: een bestand of directory bestaat minstens uit één cluster. De cluster wordt als één geheel behandeld. Een cluster bestaat uit een vast aantal opeenvolgende fysische blokken. Indien de harde schijf meerdere partities bevat, dan kan het aantal blokken per cluster verschillen per volume: hoe groter de partitie, hoe meer blokken per clusters (om het aantal clusters tot een beheersbaar aantal te beperken).

Een partitie is een onderverdeling (fysische begrenzing) van een schijf.

De aanwezigheid van een partitie impliceert dat er een partitietabel aanwezig is.
Een partitie kan een volume bevatten (als de partitie geformateerd is). De unix swap partitie is geen volume. Ook een partitie die als matrix-RAID gebruikt wordt bevat geen volume en kan dus niet gelezen worden zonder de specifieke drivers.
Een floppy en de meeste geheugenkaarten bevatten geen partitie(s), enkel een volume: er is geen partitietabel.

Onderkant van de lees/schrijfkop. De kop is het metalen plaatje links. Het middelste gedeelte is ingesneden (concaaf), de voorkant meer dan de achterkant. Lucht dat door de roterende schijf wordt meegenomen stroomt door dit gedeelte en heft als het ware de kop op zodat het boven de schijf zweeft. De luchtdruk is in staat de veerdruk (ongeveer 250 gram) op te heffen. De construktie van de keramische plaat zorgt voor de juiste kophoogte: als de kop te hoog vliegt, dan 'lekt' er meer lucht langs de zijkanten en zakt de kop. Als de kop te laag vliegt, dan wordt de lucht meer samengedrukt en duwt het plaatje omhoog.

Bij een geformateerde partitie is volume = partitie. De partitie is de "container" of verpakking, de volume de inhoud. Als men het heeft oven een ”fles melk”, dan bedoelt men zowel de verpakking als de inhoud.

Een volume kan als individuele file bestaan op een andere volume.

• Een voorbeeld is een ISO-file (CD image) dat het volledig beeld bevat van een CD, met directories en bestanden. Speciale programma's kunnen het ISO bestand lezen alsof het een echte CD of DVD is (Daemon Tools, bijvoorbeeld). Een zip-bestand kan ook een aantal bestanden bevatten, maar is geen volume: het bevat geen bestandsorganisatie (geen manier om bestanden te wissen of te vergroten zonder de volledige zipfile te moeten herschrijven)

• Een ander voorbeeld uit vervlogen tijden is DriveSpace (of DoubleSpace) uit het DOS tijdperk: de inhoud van de c-partitie werd gecomprimeerd en was normaal bereikbaar door de gebruiker. Maar de inhoud van die volume is feitelijk een enkelvoudige bestand dat op de h-schijf zit (de oorspronkelijke c-schijf). De oorspronkelijke opstartschijf bevat enkel de drivers die eerst geladen moeten worden, en één groot bestand: de nieuwe gecomprimeerde c:-schijf. De driver (DBLSPACE.BIN) hernoemt de c-schrijf als h-schijf en maakt toegang mogelijk tot de oorspronkelijke bestanden van de c-schijf. Zowel de host als de gecomprimeerde volume zitten in één partitie.

• De casper-rw file bij Ubuntu en Kubuntu installs is een filesystem dat gebruikt wordt om data op te slaan zonder te interfereren met de gewone install. De persistente data (data dat moet blijven bestaan, zoals keyboardindeling) wordt in de casper-volume opgeslagen. De casper volume is enkel beschikbaar als linux opgestart is.

De server-versies van windows kunnen gebruik maken van speciale volumes, die zich uitstrekken over meerdere partities (vaak op verschillende schijven).

Single volume

Een single volume zit op één enkele schijf, maar kan eventueel bestaan uit verschillende partities, die dan aan elkaar worden geplakt om een grotere filesysteem te bekomen.

Spanned volume

Een volume die uit verschillende partities op meerdere schijven bestaat. Als er te weinig capaciteit is op een schijf, kan er een nieuwe schijf bijgeplaatst worden en de bekomen ruimte kan opgeteld worden bij een bestaande volume. Een spanned volume bij windows is vergelijkbaar met een "concatenated array" bij RAID.

stripped volume

Een volume wordt in strookjes verdeeld (64kB groot) en over verschillende partities geschreven. Het is vergelijkbaar met een spanned volume, maar met snelheidswinst tot gevolg, want de schijven kunnen simultaan werken. De partities die deel uitmaken van de stripes moeten allemaal even groot zijn. Een windows stripped volume is vergelijkbaar met raid-0.

mirrored volume

Twee partities bevatten een copie van elkaar (vergelijkbaar met raid-1).

raid-5

Windows ondersteunt ook softwarematig raid-5.