Hoofdindex » Pictures » Oorlogsjaren » Electronica » Inleiding
Oorlogsjaren
Electronica in de tweede wereldoorlog
Fotografie

De meest gebruikte aktieve electronische component was de electronenbuis.
-

-


De duitse militaire radiobuizen hadden een metalen bescherming

Tijdens de tweede wereldoorlog is de electronica in een stroomversnelling geraakt. Radio-buizen bestonden reeds voor de tweede wereldoorlog, maar hun gebruik was nog beperkt.

Sabotage!

Juist voor de invasie van Nederland werden de belangrijkste machines van Philips naar Engeland vervoerd. Deze machines zouden de EF50 buis produceren, de eerste echt moderne buis.

De Nederlanders hadden toe heel veel kennis betreffende de buizentechniek. Een van de problemen waarmee Plilips geconfronteerd was, was de vroegtijdige vermindering van de buiseigenshappen (cathode vergiftiging). Men ontdekte dat die veroorzaakt was door een kleine hoeveelheid chloor.

Nederlanders gebruikten deze kennis om alle buizen die in de fabrieken van Eindhoven voor de duitsers geproduceerd waren te saboteren. In de fabriek was er namelijk een kleine chloorgastank met een kleine lek aanwezig, waardoor alle geproduceerde buizen veontreinigd werden. De buizen waren technisch in orde, maar de emissie liep sterk terug na een paar weken gebruik, waardoor de apparaten die de buizen gebruikten ondermaats presteerden (bron). Conclusie: vertrouw nooit nederlanders!

Technologische voorsprong van de duitsers

De duitsers hadden een technologische voorsprong aan het begin van de oorlog.
  • Hun radarsysteem was meer vooruitstrevend dan die van de engelsen die genoodzaakt waren verouderde technologie te gebruiken.

  • De duitsers hadden een televisiesysteem die ze gedurende bijna gans de oorlog zijn blijven gebruiken. De bekendste duitse zender was eigenlijk in Parijs gelegen, de antenne was op de Eiffeltoren geplaatst. Na de oorlog werden de installaties verder gebruikt door de fransen.

  • De duitsers hebben de eerste echte raket gelanceerd (de V2) en die had een electronische sturing.
Maar de Duitsers waren alléén in hun strijd en konden niet meer mee. Ze waren vaak verplicht bestaande ontwerpen verder aan te passen in plaats van nieuwe dingen uit te vinden. De duitsers gebruiken modules in de meeste van hun apparaten, en ze waren regelmatig verplicht de modules aan te passen ten gevolge van de tegenmaatregelen van de geällieerden.

De magnetron

Tijdens de tweede wereldoorlog habben de geällieerden de magnetron ontwikkeld voor gebruik in hun radar. Hoe hoger men in de frekwenties gaat, hoe kleiner de antenne kan zijn. De afmeting van de antenne moet overeenkomen met de golflengte bij dipoolantennes (die niet echt richtingsgevoelig zijn), terwijl de afmeting van een schotel vele malen groter moet zijn dan de golflengte, maar een schotel is zeer richtingsgevoelig.

De duitsers waren verplicht onhandige dipoolantennes te gebruiken in hun nachtvliegtuigen, terwijl de geällieerden schotelantennes in het vliegtuig zelf konden inbouwen. De onhandige dipoolantennes maakte de vliegtuigen trager en minder maneuvreerbaar.

In de nacht van 2 op 3 februari 1943 stort een engels vliegtuig uitgerust met een magnetron neer in de buurt van Rotterdam. De radar wordt onderzocht en de duitsers noemen de magnetron Rotterdam Gerät. Telefunken werd belast met het onderzoek. Dit heeft als eerste geleid tot de Naxos radar detector die aan boord van vliegtuigen en onderzeeêrs gebruikt werd. Het is pas begin 1944 dat radars met een magnetron gebruikt werden, maar dan was de oorlog bijna gestreden.

Aanpak van de duitsers

Rechts: de duitsers gebruikten lampen die gemakkelijk te vervangen waren. Om het uitwisselen van de buizen te vergemakkelijken werden ze uitgerust met een kleine bakelieten handvat. Ook de buis met de metalen afscherming op de foto hierboven heeft zo'n handvat. Alle militaire buizen hadden zo'n handvat.

Er was een klein standaard-assortiment lampen voorzien, die in alle toestellen gebruikt konden worden en alle duitse fabrieken konden die buizen produceren. Deze standaard-lampen werden in alle apparatuur gebruikt: radiozenders en ontvangers, radars aan land en op vliegtuigen en schepen, navigatietoestellen, enz...

De duitsers hadden zelfs enkele standaard-types opgesteld die een metalen omhulsel hadden en gemonteerd werden in een speciale voet zodat ze in vliegtuigen en andere militaire voertuigen gebruikt konden worden. De eigenschappen van de buizen waren middelmatig, maar daarom konden ze ook gefabriceerd worden door verschillende fabrieken. Bij het ontwerpen van schakelingen hield men rekening met de mindere prestaties van de buizen. Een radio-versterker was bijvoorbeeld uitgerust met één trap meer dan gebruikelijk was om de lagere versterking van de buizen te compenseren.

De buizen hadden eerder middelmatige eigenschappen, maar de electronische schakelingen waren zodanig ontworpen en afgeregeld, dat ze konden werken met buizen met licht afwijkende eigenschappen. Het was zo mogelijk buizen van één fabrikant te vervangen door buizen van een ander fabrikant en het toestel bleef werken. Dit heeft een belangrijke rol gespeeld in het verloop van de oorlog, want de productie kon zo snel overgebracht worden van één fabriek naar een andere fabriek.

Alhoewel er niet gestreefd werd naar de beste eigenschappen, waren de meeste buizen toch van zeer hoge kwaliteit.

De buizen dragen de naam Telefunken en dateren van vòòr de oorlog of begin van de oorlog. Later, als de buizen in verschillende fabrieken gemaakt werden droegen ze enkel nog een typenummer en de aanduiding Wehrmacht, Kriegsmarine of Luftwaffe.

Computers

In één gebied werden de radio-buizen slechts met monjesmaat toegepast. In computers zijn er enorm veel buizen nodig, en aangezien de buizen regelmatig defekt gaan zou dit betekenen dat de computer bijna constant in herstelling zou zijn. Zelfs een minimalistische computer heeft duizenden buizen nodig. Computers uitgerust met relais en andere mechanische middelen waren trager maar meer betrouwbaar. Het is enkel als men de rekenkracht echt nodig had (bijvoorbeeld bij het decoderen van duitse Lorenz berichten) dat men buizen gebruikte. Om te vermijden dat de computers te vaak defekt gingen werden ze nooit uitgeschakeld (de meeste buizen gaan defekt bij het inschakelen). Om de verminderde betrouwbaarheid te compenseren hebben de engelsen 10 identieke computers gebouwd, zodat er altijd een paar van de computers in werking konden zijn.

Publicités - Reklame

-