<>
Hoogoven
maakt gietijzer aan
Gietijzer
Servers » Pictures » Urbex » Gietijzer
-

-

De productie van gietijzer


De gietbroodjes bij het verlaten van de gieterij
(Afbeelding Mecilor)


Gietijzer wordt gebruikt voor riolering
wegens zijn goede eigenschappen

Produktie van gietijzer

Gietijzer wordt in een hoogoven geproduceerd. Gietijzer uit een hoogoven wordt "pig iron" genoemd: vroeger werd het metaal in vormen gegoten aan de voet van de hoogoven (die een veel lagere capaciteit had). De vormen leken op een zeug met kroost.

Vanaf het ogenblik dat men houtskool door steenkool ging vervangen was een nabewerking van het gietijzer noodzakelijk (minstens een ontzwaveling). Houtskool werd uit hout vervaardigd en een hoogoven had 1 hectare bos per dag nodig. Men kon de ontbossing niet onbegrenst laten doorgaan, en men schakelde over op steenkool, die echter zwavel bevat (nog wat later is men cokes gaan gebruiken, die veel minder zwavel bevatten). De ontzwaveling gebeurt vaak op de site van de hoogoven zelf. Gietijzer uit de hoogoven wordt nu ruwijzer genoemd om het verschil te maken met "geraffineerd" gietijzer.

Toen de productiecapaciteit van een hoogoven groter werd, werd het gietijzer in een apart gebouw in vormen gegoten. Tegenwoordig wordt ruwijzer in torpedovormige wagonnen vervoerd naar een staalfabriek (om er staal van te maken) of naar een gieterij (om er gietstukken mee te maken).

Gebruik van gietijzer

100 jaar geleden werd het grootste deel van de productie van een hoogoven gebruikt om gietijzeren voorwerpen te maken: verwarmingstoestellen (houtkachels, dan steenkoolkachels en later mazout en gaskachels), ketels en radiatoren van centrale verwarming, riolering, leidingen, machinebouw, motorcarters enz. Gietijzeren radiatoren werden zeer vaak gebruikt in schoolgebouwen, administraties, enz.

Gietijzer wordt tegenwoordig nog veelvuldig gebruikt: roosters en afdekplaten van de riolering, machines, enz. Het grootste deel van de produktie wordt echter naar een staalfabriek gevoerd.

Eigenschappen van gietijzer

In tegenstelling met staal dat week wordt bij hogere temperaturen en bewerkt kan worden, gaat gietijzer over van vast naar vloeibaar zoals een ijsblokje dat smelt. Het is dus niet mogelijk gietijzer te bewerken (behalve bepaalde speciale soorten gietijzer). Gietijzer moet dus noodzakelijk in vormen gegoten worden.

Vloeibaar gietijzer bevat koolstof in oplossing. De koolstof zal zich afscheiden tijden het stollen en microscopische kristallen vormen. Hoe het ijzer stolt (snel of traag), maar ook bepaalde legeringselementen bepalen de uiteindelijke eigenschappen van het materiaal. Gietijzer roest niet, is slijtvast en bijzonder sterk.

De koepeloven

De gietijzeren vormen (gietbroodjes of gietelingen) worden naar een gieterij getransporteerd, waar ze opnieuw vloeibaar gemaakt worden in een koepeloven. Eventueel volgt een nabehandeling, bijvoorbeeld om nodulair gietijzer te maken, dat de voordelen van staal en gietijzer combineert en bijvoorbeeld gebruikt wordt voor krukassen. Gietijzer is zeer sterk (drukbelasting), slijtvast en niet onderhevig aan de weerselementen. Het gieten van de stukken is gemakkelijker dan het maken en bewerken van staal. Gietijzer wordt in vorm gegoten, want het is in vloeibare toestand weinig viskeus. Maar gietijzer is bros bij verkeerde belasting, kan niet gelast of bewerkt worden. In veel toepassingen wordt gietijzer vervangen door plaatstaal dat dunner gemaakt kan worden (en dus uiteindelijk goedkoper is), voorbeeld: radiatoren voor de centrale verwarming.

Vroeger werd gietijzer direct gebruikt bij het verlaten van de hoogoven (zonder nabewerking). Tegenwoordig is een complexe nabewerking mogelijk, en heeft gietijzer niet meer de nadelen van "ruwijzer". Bij een aangepaste samenstelling kan men de stukken machinaal bewerken.

Een gietijzeren brug van 35m uit 1791. Staal was toen zeldzaam (er bestond geen degelijk procédé om staal in grote hoeveelheden te maken).

Gietijzer kan een drukbelasting zeer goed aan, vandaar de typische vorm van de brug. Maar er zijn ook veel gietijzeren bruggen ingestort omdat ze slecht ontworpen waren: men had toen weinig inzicht in de eigenschappen van gietijzer.

Publicités - Reklame

-