1 2 3 4 5 6 7 8 9

Tussen twee lockdonws door een wandeling rond de voormalige site van Carsid/La Providence, nu in handen van Duferco. We vertrekken vanuit Dampremy, een wijk in de buurt, lopen langs de verbinding tussen het kanaal Brussel-Charleroi en de Samber. De streek had toen veel troeven: een groot aantal arbeiders die in de steenkoolmijnen werkte en verschillende waterwegen.

In het geel op de foto de metrolijn van Charleroi die hier bovengronds komt om over de Samber te rijden.

John Cockerill bouwt zijn fabrieken in Seraing en Thomas Bonehill doet hetzelfde in Marchienne-au-Pont (dat wal voor de fusie van de gemeenten). Allebei verbeteren ze het productieproces, namelijk door het gebruik van cokes in plaats van houtskool en steenkool. De cokes worden door de droge destillatie gezuiverd. De afvalprodukten zoals teer en ammoniak zal men terugvinden in de bodem en in de longen van de omwonenden. Cowpers worden algemeen gebruikt, zij verhogen het rendement van de oven.

Na de "trente glorieuses" (de periode tussen 1945 en 1975 waar het land een ongekende groei kende) hapert de industrie in Luik, Charleroi en Forges de Clabecq. De brandstofprijzen stijgen enorm en de volledige industrie valt nagenoeg stil. Er is geen steenkool meer in de grond en men moet dure grondstoffen uit het buitenland halen. De hoogovens in Wallonie hebben geen voordeel meer in vergelijking met installaties die dichter aan zee gelegen zijn. De hoogovens en andere machines moeten regelmatig onderhouden worden, en vaak worden ze stilgelegd in plaats van het onderhoud te doen.

De wandeling gaat door, we komen via de Samber aan Thy-Marcinelle (onderdeel van de italiaanse groep Riva). Er is een electrische vlamboogoven, een continu gieterij en een walserij. Meer heeft een moderne installatie niet meer nodig. Er worden ronde staalprodukten gemaakt: gladde stalen walsdraad (machinedraad), een halffabrikaat die verder verwerkt wordt, geribbeld staaldraad voor gewapend beton en betonstaalmatten. Het zijn produkten met een lage toegevoegde waarde, maar de produktie kan snel aan de vraag beantwoorden.

Dit is de toekomst: men heeft hier genoeg schroot om de vlamboogoven te voeden. Als er minder vraag is, dan kan de productie gedurende enkele dagen per week stilgelegd (wat niet kan met een hoogoven). Er wordt dan vooral in het week end gewerkt, als de kostprijs voor electriciteit laag is.

Op het terrein van THy-Marcinelle ziet men grote aantallen staaldraad op rol. Gegalvaniseerd machinedraad is blauwachtig, staaldraad voor gewapend beton is roestkleurig. Men laat bewust de draad oppervlakkig roesten zodat beton beter aan de draad zal hechten.

We gaan over de sluis en we bereiken de andere kant van de Samber. We lopen juist voor wat er van de HF4 overblijft. Veel gebouwen zijn reeds met de grond gelijkgemaakt.

Waar men voorlopig gestopt is, dat is aan de cokesfabriek. Men heeft ondervonden dat het niet genoeg was om de grond tot 1.50 meter uit te graven, terwijl de operatie begroot was voor een diepte van 1.50m.

In Luik moesten de torpedo's van de hoogoven in Seraing naar de staalfabriek in Chertal gebracht worden via een privé spoorlijn. Beide deelgemeenten zijn aan de uiteinden van de stad gelegen. Luik is zeer vroeg begonnen met de staalnijverheid en er waren overal kleine fabrieken. Het werd een logistiek probleem toen de verschillende bedrijven gingen fusioneren om zich op een bedrijfstak te specialiseren: hier een cokesfabriek, daar een hoogoven, ginder een warmwalserij,...

We lopen verder tot aan het metrostation van Marchienne au Pont om terug te keren naar Dampremy. Het voordeel van de metro, is dat die op een eigen site kan rijden, deels bovengronds, deel ondergronds. Na de sluiting van Carsid werd de metrolijn een tijdje stilgelegd, maar men heeft uiteindelijk ingezien hoe belangrijk een metrolijn was voor de stad.

Moeten we de hoogoven 4 redden?

Loont het de moeite om de laatste hoogoven van Charleroi te redden? Indien men die zal uitkleden zoals de kleine hoogoven van Clabecq, dan heeft het totaal geen nut. In Clabecq blijft er enkel een kleine hoogoven over, ontdaan van alles wat er rond lag. Men heeft enkel de cylinder bewaard. Ook in Charleroi is Duferco eigenaar van de gronden, en die probeert een maximaal rendement te halen uit de afbraak door alles wat nog een waarde heeft te verkopen: ijzer, staal en koper zijn zeer gegeerde materialen. Duferco heeft zelfs geprobeerd de koperen koeldozen van de over te verkopen, maar zonder die koeldozen die integraal deel uitmaken van de oven zou die niet lang recht blijven staan.

De hoogoven HF4, dat is de Eiffeltoren van Charleroi. Toen men de grote HF6 in Clabecq neergehaald heeft, was de site direct minder interessant. Het is niet door een paar kleine prullen te bewaren dat men de waarde van de Forges de Clabecq kan tonen, een bedrijf waar meer dan 6000 mensen tewerkgesteld waren. Dit is (ook) een reden om de HF4 van Charleroi te redden.

Er is ook een tweede electriciteitscentrale aan de Samber, tussen Marchienne au Pont en Monceau sur Sambre. Op Google maps zie je nog de gasleiding die van de hoogoven naar de electriciteitscentrale loopt. Als de warme lijn in Carsid stilgelegd werd, dan viel ook de centrale stil. De centrale die nochtans redelijk modern was, was niet efficient genoeg om met andere brandstofsoorten te werken.

Op de site van Carsid is er nog steeds de electriciteitscentrale. Er zijn zelfs verschillende gebouwen waar zeer interessante machines gelegen zijn. Deze machines tonen de evolutie van de staalnijverheid, die samen ging met de evolutie van de electriciteitsproductie. Misschien hebben jullie op school geleerd over de dynamo van Gramme, maar de geschiedenis kan men niet beperken tot een dynamo.

De gebouwen zouden gemakkelijk omgebouwd kunnen worden tot een museum, een beetje zoals de "Maison de la métallurgie et de l'industrie de Liège" (MMIL). Er kunnen tentoonstellingen gehouden worden, er kunnen films geprojecteerd worden, enz. De electriciteitscentrale heeft bindingen met zowel de steenkoolmijnen als met de staalnijverheid.

De twee volgende foto's zijn niet van mij afkomstig. Het betreft twee éénankeromvormers met aanloopmotor, 2000kW, 250V, 8000A, gelijkspanning, 300 omwentelingen/minuut in de fabrieken van Thy-le-Chateau en Marcinelle

De éénankeromvormer werd gebruikt om wisselspanning om te zetten naar gelijkspanning. Aan het begin van de electrificatie is men heel vroeg overgestapt op wisselspanning voor het transport en distributie, maar de motoren werden met gelijkspanning gevoerd. Gelijkspanningsmotoren konden gemakkelijker gestuurd worden in koppel en toerental. De éénankeromvormer is een beetje te vergelijken met de Ward Leonard. Terwijl de Ward Leonard ingezet werd om één welbepaalde zware motor aan te sturen (bijvoorbeeld de motor van een liftkooi in een steenkoolmijn), werd de éénankeromzetter gebruikt om een aparte gelijkspanningsnet te voeden.

De twee éénankeromzetters staan nog steeds in de electriciteitscentrale. Dit zijn machines die tegenwoordig vrijwel uniek zijn, zeker in een zo groot vermogen. De toestellen staan nog steeds op de originele plaats. Deze machines zijn minder zichtbaar dan een hoogoven, maar hebben historisch een zeer hoge waarde.