Het is bij een wandeling in Malo les Bains dat ik gemerkt heb dat de streek enorm veranderd is sinds mijn laatste bezoek begin jaren 2000. Radisson Blu op de zeedijk was toen nog een parking en er waren geen musea in de buurt (Fond Régional d'Art Contemporain (FRAC) et le Lieu d'Art et d'Action Contemporain (LAAC)). Allemaal onnodig, als je het mij vraagt.
De zandloper is een voorstelling van de tijd die verstrijkt, maar ook van de soldaten die één per één geëvacueerd worden. Het is ook een symbool van omkeerbaarheid, een militair verlies wordt uiteindelijk een overwinning.
Het museum is gelegen in de bijgebouwen van fort 32 (Bastion 32) die moest instaan voor de verdediging van de haven van Duinkerke. Het waren slaapplaatsen en opslagruimten van de militairen. Het is het enige wat overblijft van het fort, dat afgebroken werd in 1978 om de haven te kunnen uitbreiden.
Het museum bestaat uit een opeenvolgende reeks identieke ruimtes die als tentoonstellingsruimtes gebruikt worden. Er zijn enkele auto's uit die tijd, enkele vliegtuigmotoren, luchtafweergeschut, maar het aantal grote stukken is beperkt wegens de toch beperkte ruimte. Wat hadden ze niet allemaal kunnen tentoonstellen hadden ze het fort niet afgebroken! Maar een pluspunt is dat de tentoonstelling gelegen is in een historische plaats, daar waar het hoofdkwartier van het franse leger gelegen was.
De geallieerden zijn ervan overtuigd dat de duitsers niet zullen aanvallen, of dat de aanval geblokkeerd zal kunnen worden zoals in 1914. De duitsers hadden veel mensen en materieel verloren in de oorlog in Polen en hadden een lagere getalsterkte dan de franse en engelse legers.
Maar de veonderstelling van het franse Etat Major bleek niet juist te zijn: de duitsers hadden tijd genog om zich opnieuw voor te bereiden tijdens "la drôle de guerre". De duitsers vallen aan op 10 mei 1940 en staan aan de noordzee op 21 mei (aan de monding van de Somme). De geschiedenis zou volledig anders geweest zijn als de geallieerden Duitsland aangevallen zouden hebben toen Duitsland Polen binnenviel.
De geallieerden zijn omsingeld en kunnen enkel nog vluchten langs de zee. De Operation Dynamo dankt zijn naam aan het feit dat de beslissing genomen werd in de dynamokamer van het militair hoofdkwartier van de Navy in Dover. Oorspronkelijk was het de bedoeling enkel de British Expeditionary Force terug naar Groot Brittanië te halen, maar Churchill was slim genoeg om te beseffen dat hij de fransen misschien nodig zou hebben en de franse en belgische soldaten mogen ook mee in de laatste dagen van de operatie.
De British Expeditionary Force werd naar het vasteland gestuurd om Frankrijk en België bij te staan na de aanval op Polen in 1939.
De mensen worden meegenomen vanaf de oosterlijke strekdam van de haven van Duinkerke, maar ook via de stranden aan de oostkant van de haven. Omdat de schepen niet te dicht bij het strand kunnen komen worden er tijdelijke pieren gebouwd met vrachtwagens die in zee geduwd worden en waarop planken bevestigd worden.
Duinkerke telt ongeveer 5000 inwoners voor de oorlog, het is geen grootstad zoals we die nu kennen.
Het museum bestaat uit opeenvolgende identieke zalen, in ieder zaal wordt een deel van de operatie belicht.
Een paar voertuigen zijn ook aanwezig, maar het museum is te klein voor grotere stukken.
Men was in die tijd bang dat er gifgas gebruikt zou worden (zoals gebruikt door de duitsers en de geallieerden tijdens de eerste wereldoorlog). Tijdens de tweede wereldoorlog werd er enkel gifgas gebruikt in de uitroeingskampen.
Copie van een schilderij over de operatie. Men zou denkel dat zoiets niet meer mogelijk is, en toch is er opnieuw oorlog in Europa, namelijk in Oekraïne.
Miniatuurvoorstelling van Operation Dynamo, men ziet hoe de voertuigen gebruikt worden om de mensen naar de schepen te brengen.
Wat er ontbreekt in dit museum, dat is een zaal waar men het leven in het fort nagebouwd heeft. Maar hier heeft men duidelijk te weinig plaats, we zitten hier niet in Eben Emael waar men kan beschikken over de volledige oppervlakte van het fort.
De verschillende spullen worden getoond samen met een informatiebord(je), maar de teksten zijn veel te klein geschreven (de meeste bezoekers zijn gepensioneerden).
Een paar grote stukken in het museum, waaronder een motor uit een engelse vrachtwagen die gebruikt werd om een pier naar de zee te vormen.
De totale duur van het bezoek is ongeveer een uur. In de eerste zaal wordt er een film van 12 minuten vertoond over de operatie.
Operation Dynamo, dat is eigenlijk de conclusie van een aantal verloren militaire veldslagen op het vasteland, maar de operatie werd omgetoverd tot een succes in Groot Brittanië. Een groot deel van de overgebleven engelse strijdkrachten kon terug gebracht worden naar Engeland.
Na de wapenstilstand wordt Frankrijk in stukken verdeeld: het noorden wordt door Brussel beheerd (dit is een zone die uiteindelijk verbonden zal worden met België, een zeer goed idee als je het mij vraagt, maar die niet uitgevoerd kon worden wegens kleine problemen in 1944). De belgische frank moet hier gebruikt worden. Er is verder een verboden zone waar de verplaatsingen verboden zijn, een bezettingsgebied, een zogezegd "vrije zone" bestuurd door Vichy (de zone zal later toch bezet worden), en een zone bezet door het italiaans leger.
Maar het bezoek van het museum kan niet eindigen op een nederlaag, men heeft dan ook een stuk over de bevrijding van Duinkerke bijgeplaatst. In september 1944 trekken de geallieerden België binnen en bevrijden Antwerpen de 4e september. Opnieuw de Blitzkrieg, maar nu in de andere richting. Duinkerke zal nooit ingenomen worden, de duitsers zullen zich pas overgeven bij de wapenstilstand 6 maanden later.
Het museum is gelegen in Malo les Bains, een leuke plaats voor een wandeling. Een pagina over de streek is in de maak.
En dan keer ik terug naar België. Onderweg troosteloze achterbuurten die lijken op wat je ziet op youtube als je "road crashes in Russia" ingeeft. De betonnen blokken krijgen mooie kleuren, maar het blijven betonnen blokken.
|