Deze versterker met slechts een voedingselko van 50µF bromt niet en oscilleert niet Plattegrond van een buizenversterker met transistorvoorversterker en EL504 als eindtrappen

Er kunnen twee problemen ontstaan: een heel hoorbare brom (op 50 of 100Hz) of het wild gaan oscilleren van zodra de volume opengedraaid wordt. De brom wordt niet veroorzaakt door slechte elko's, er is een andere reden.

Heb je een brom op 50Hz, dan is er doorgaans een probleem met de gloeispanning voor de buizen (niet gelijkgericht). Heb je een 100Hz brom (soms ratelend), dan is het probeem te vinden in het hoogspanningsgedeelte. De negatieve roostervoorspanning (als die aanwezig is) zorgt niet voor storingen omdat de stroom hier zo laag is.

De schakeling rechts is niet gebouwd volgens de "normale" regels van de kunst, en toch is er geen brom te horen (zelfs met een voedingselko van slechts 50µF) en is de versterker onvoorwaardelijk stabiel.

Een buizenversterker is een speciale schakeling, waarbij kleine fouten in de praktische montage snel heel grote gevolgen kunnen hebben. We bekijken de voedingsproblemen op een andere pagina:

• Gloeispanning
  Men moet losse kabels gebruiken die van de transfo direct naar de buisvoeten lopen. Een fout in dit gedeelte wordt gekenmerkt door een 50Hz brom.

• Hoogspanning
  De hoogspanning moet op de juiste plaats op de schakeling toekomen om 100Hz brom of instabiliteit te vermijden.

• Aarding
  Het chassis moet op een enkele plaats met de massa (0V) verbonden worden. Er mag geen stroom door het chassis lopen.

Praktisch voorbeeld

De massa (protective earth, randaarde) wordt aan het chassis gelegd door een weerstand met een hoge waarde. De bedoeling is een mogelijke statische lading af te voeren. Om een massalus te vermijden (bijvoorbeeld als de volledige installatie al geaard zou zijn via de antenneingang van een tuner) heeft de weerstand een hoge waarde van 1MΩ.

De HV transfo levert de hoogspanningen die gelijkgericht en gefilterd worden door de voedingsmodule. De LV transfo levert de gloeispanning voor de buizen, maar ook de negatieve voorspanning voor de eindtrappen.

De 0V wordt aan het chassis gelegd aan de voedingsmodule (en enkel op die plaats). We zien de weg die de 0V aflegd: van de voedingsmodule naar de eindtrappen, het secundair van de transfo's (om de feedbackspanning te leveren) tot aan de voorversterker. Het is de juiste plaatsing en verbinding van deze leiding die ervoor gaat zorgen dat de versterker onvoorwaardelijk stabiel wordt.

De gloeispanning gaat direct naar de eindbuizen. De spanning wordt met de 0V verbonden aan de voedingsmodule (waar de spanning verdubbeld, gelijkgericht en gefilterd wordt voor de negatieve voorspanning van de eindbuizen).

Het audiosignaal loopt van de voorversterker naar de eintrappen, de uitgangstransformator en de tegenkoppeling keert dan terug naar de betreffende voorversterker.

De voedingsmodule levert de volgende spanningen:

• -27V (gemeten spanning op trimmer -32V): polarisatie van het stuurrooster van de vermogensbuizen

• 250V (gemeten spanning 260V): voeding van de voorversterker. De spanning is volledig onafhankelijk van de hoofdvoeding. De versterker werkt namelijk in classe AB met een sterke verandering van de stroom door de buizen, en dus een licht daling van de voedingsspanning. Deze spanningsschommelingen mogen niet op de voorversterker terechtkomen.

• 320V (gemeten spanning 260V): anodespanning voor de EL504

• 105V (gemeten spanning: 105V): schermrooster spanning van iedere tetrode, met een ontkoppelweerstand van 3.3kΩ aan de buishouder van iedere EL504.

Nog een bouwplan met de bedrading van ee kleine versterker (2 EL508 per kanaal voor een vermogen van 2 X 15W).

Let hoe de massaleiding loopt:

• van de voeding naar de uitgangstransformator (output), waar de massa ook als referentie dient voor de feedback
• dezelfde massa loopt door naar de voorversterker waar het feedbacksignaal gebruikt wordt
• van de output loopt de massa ook door naar de eindversterker (amp)