NOS of recup?

NOS buizen zijn "new old stock", buizen die nog nooit gebruikt zijn geweest. Deze buizen zijn zo goed als nieuw en presteren zeer goed (buizen verslijten niet door in een ladekast te liggen).

Wat wel mogelijk is dat de technologie van die tijd minder op punt was (dit ziet men bijvoorbeeld met NOS 6V6 en moderne 6V6). Maar het omgekeerde is ook waar: bepaalde puristen willen enkel originele Telefunken buizen in hun versterker. En inderdaad, de buizen van Telefunken behoren tot de beste buizen die er bestaan.

Recup buizen zijn buizen die uit oude toestellen gehaald zijn geweest (vooral televisies, je kan de typische televisiebuizen terugvinden: EF80, PCF80, PCL86, PCL85, PL504, PFL200,...). Bepaalde televisies hebben honderden uren gespeeld en bepaalde buizen zijn daardoor versleten. Het zijn vooral HF buizen (in tuners) en MF buizen in televisies die het zwaar te verduren krijgen (en niet zozeer de vermogensbuizen zoals de raster- en lijneindtrappen: die zijn daarop berekend). De HF buizen werken met een relatief hoge stroom uit een kleine cathode en de emissie kan daardoor teruggevallen zijn.

Een element is de kleur van de opschrift: is die wat geelachtig geworden, dan is het een buis die reeds gebruikt is geweest. Vaak is het opschrift ook niet meer volledig. Het opschrift van een nieuwe buis is volledig wit (te vergelijken met een wit blad papier).

De verpakking van oude buizen is doorgaans wel vergeeld. Let op met buizen die in te nieuwe verpakkingen geleverd worden: het is gemakkelijk doosjes te printen. Als de verpakking er splinternieuw uitziet en de buis heeft een geelachtige opschrift, dan mag je zeker zijn dat de buis reeds gebruikt is geweest.

De afbeelding links zijn twee identieke buizen, één is een maand in een push pull versterker gebruikt, de andere komt zo uit de doos (reserve).

Problemen met weerstanden en condensatoren

Hetzelfde effekt treedt ook op bij schakelende voedingen die een hoogohmige weerstand hebben om de voeding te doen starten. Er zit een hoge spanning over de weerstand (300V) en hoewel de stroom zeer beperkt is, is dit voldoende om de weerstand te doen sneuvelen.

Elko's drogen uit en moeten na een lange tijd vervangen worden (20 jaar of meer), dit hangt ook af van de temperatuur waaraan de elko's blootgesteld zijn geweest. Als het toestel lange tijd niet gebruikt is geweest, dan moeten de elko's opnieuw geformeerd worden (het herstellen van de isolerende laag die de condensator vormt). Dit gebeurt best door de versterker op een lage spanning te laten werken en de spanning langzaam op te voeren met een variac (beginspanning 50VAC langzaam oplopend naar 230VAC (1 uur).

Een praktisch voorbeeld: restaureren of herstellen

De eerste voorversterkerbuis is een 12SL7GT die gebruikt wordt als dubbele microfoonversterker (voor moderne toepassingen kan de buis verwijderd worden).

De tweede voorversterkerbuis dient als spanningsversterker en voor de toonregeling. Deze buis moet men bewaren.

De derde buis is een 6L6GT die als driver gebruikt wordt: de eindtrappen worden namelijk met een drivertransfo gestuurd. De drivertransfo dient voor de fase-omkering.

De eindtrappen zijn 807 buizen, goed te merken aan de anodekap boven de buis.

De 5Y3 is de gelijkrichter voor de volledige versterker (300V), behalve voor de eindtrap

De 5R4GY is de gelijkrichter voor de anodespanning van de eindtrappen die op een hoogspanning van 690V werken.

Is het de moeite van de versterker te herstellen? Het is zeker geen hifi toestel maar een mono sonorisatieversterker. Er zijn hier twee mogelijkheden:

• Het toestel optisch restaureren, dat wil zeggen de componenten reinigen en terugplaatsen, het is niet belangrijk dat het toestel werkt, maar hij moet zo origineel mogelijk zijn. Niet originele onderdelen die later geplaatst zijn worden verwijderd en vervangen door oude of nagemaakte (niet functionele) onderdelen.

• Het toestel electronisch herstellen, in dit geval betekent het alle componenten verwijderen en vervangen door moderne onderdelen. De originele onderdelen in het toestel zijn vaak defekt of zijn zodanig verlopen dat het toestel niet meer kan werken.