|
Voorversterkerbuizen
Eindtrappen
|
|---|
De betrouwbaarheid van een versterker hangt af van het ontwerp, maar zeker ook van de kwaliteit van de gebruikte onderdelen. Ik gebruik vaak NOS onderdelen (buizen die in raster- en lijneindtrappen in televisies gebruikt werden) omdat de kwaliteit veel beter gegarandeerd is. Er zijn specificaties die nauw gevolgd moeten worden, anders sneuvelt de televisie binnen de korste keren. Koop enkel bij onderdelenleveranciers zoals Conrad, Electols,..., dan ben je zeker dat het niet-gebruikte exemplaren zijn (de onderdelen zitten nog in de originele doosjes).
Gebruikte exemplaren zijn vaak versleten, ofwel werden ze gedurende jaren in televisies gebruikt (de televisie stond ook uren aan in de jaren 1970), ofwel heb je tweedehandse recente buizen die verkocht worden omdat ze defekt of versleten zijn (ebay).
Tegenwoordig gebruik ik ook modernere buizen in enkele ontwerpen die ik voor andere mensen bouw. Dit is dan de 6V6 (laag vermogen), KT77 (voor een gemiddeld vermogen) en EL509S (hoog vermogen).
Zoals ik voor mijn transformatoren een goede leverancier gevonden heb (Piemme), heb ik ook een goede fabrikant gevonden voor de buizen: JJ Electronic. Het is een europees fabrikant (Slovakije), wat een teken van betrouwbaarheid zou moeten zijn. De buizen zijn zeker niet goedkoop (in vergelijking met NOS buizen), maar wel hoogwaardig. JJ Electronic is de opvolger van het merk Tesla (de radiobuizen, niet de auto) dat failliet ging. Het machinepark en de know how werd echter overgenomen door JJ Electronic. De buizen worden niet op de site zelf verkocht, je moet gaan kijken bij een groothandel of op jjtubes.eu
De firma produceert ook specifieke componenten zoals hoogspanningscondensatoren, maar die kan je evengoed in de algemene groothandel kopen.
We gaan even enkele buizen snel overlopen:
- ECC81, ECC82, ECC83
- De klassieke dubbele triodes, met de ECC83 de meest gebruikte (hoge versterking, klein signaal), gevolgd door de ECC82 (lage versterking maar hoger vermogen, geschikt als driver voor eindtrappen wegens zijn lineaire sweep) en ECC81 (gemiddelde versterking, zeer lineair, maar lagere maximale spanning). Dit is de lijst van de meest voorkomende triodes.
- ECC88
- Zoals de ECC81 werd de buis oorspronkelijk ontworpen voor radiofrekwente toepassingen. De buis heeft een lage ruisfactor en een hoge steilheid dankzij zijn frame grid constructie. Niet pen-compatibel met de vorige drie triodes.
- 12BH7
- Dubbele triode die geen europees equivalent heeft. Danzij zijn hogere stroom wordt de buis soms gebruikt als koptelefoonversterker. De buis is ook heel geschikt als driver in een versterker waarvan de eindtrappen via het schermrooster gestuurd worden of die in classe AB2 werken (stuurrooster kan positief worden). De buis is pencompatibel met de ECC81, ECC82 en ECC83 en kan als vervanger gebruikt worden voor de twee eerste buizen.
- ECC99
- Buis die een nog hogere stroom als de 12BH7 kan leveren. De buis wordt gebruikt als push pull eindtrap in kleine versterkers. Opgelet, noval buisvoet (de kode is eigenlijk voor een 7-pens buisvoet).
- ECC832
- Een asymmetrische dubbele triode, met de eerste triode lijkend op de ECC83 (hoge spanningsversterking) en de tweede triode lijkend op de ECC82 (hoge stroom mogelijk). Deze buis werd specifiek ontwikkeld voor versterkers, met de eerste triode die als voortrap gebruikt wordt en de tweede triode als cathodyne fasedraaier. De buis is ook te vinden onder de referentie 12DW7.
- EF806
- De eigen versie van de bekende EF86, een voorversterker pentode (microfoonversterker). Lage ruis, hoge versterking. Dit is de lijst van de meest voorkomende laag vermogen pentodes
- 6V6, KT77, EL509S,...
- Beam tetrodes (straalbundel tetrodes), deze buizen worden grondig besproken op verschillende pagina's (zie sitemap eindtrap).
- De 6V6 heb ik in een kleine versterker gebruikt (vermogen ongeveer 15W per kanaal), transfo impedantie 4+4k, 325V hoogspanning
- Ik heb de KT77 gebruikt in een eindversterker als vervanging van de EL34 (de buizen waren niet meer gepaard en moesten vervangen worden). Transfo impedantie 3.3+3.3k en 350V anodespanning.
- De EL509S gebruik ik in een hoogvermogen versterker (2.25+2.25k, 350V anodespanning).
Behalve deze specifieke buizen heb ik geen andere buizen van JJ Electronic gebruikt, ik werk veel liever met raster- en lijneindtrappen. De enige buis die ongeveer dezelfde eigenschappen als een lijneindtrap heeft is de EL509S.
- GZ34
- Gelijkrichterbuis
Ik ben zeker geen fan van het gebruik van gelijkrichterbuizen. Ze hebben een relatief hoge inwendige weerstand en in bepaalde configuraties moeten de diodes gebruikt worden met een serieweerstand. De afvlakelko moet een beperkte waarde hebben (vaak is dat 50µF), beide ingrepen zijn nodig om de piekstromen te beperken. Hier is meer informatie over het gebruik van gelijkrichterbuizen.
Het resultaat is dat de hoogspanning zakt als de versterker een hoog vermogen moet leveren, en dit effekt veroorzaakt een verschuiving van de werkingsparameters van de versterker. Het resultaat is een sterk oplopende intermodulatievervorming die het geluid troebel maakt.
Men kan evengoed gewone gelijkrichterdiodes gebruiken (1N4007 en gelijkaardig). In de ontwerpen die op verschillende pagina's voorkomen worden er ingrepen getoond om het harde schakelen van de diodes op te vangen. Een versterker met goed ontworpen voedingsgedeelte klinkt minstens even goed als een versterker met gelijkrichterbuizen.
|