Buizenversterkers
Een blauwe schijn of gloed in de buis
Ionisatie

De ionisatie in de buis wordt veroorzaakt door de aanwezige luchtmoleculen. Op termijn kan daardoor de buis defekt geraken door beschadiging van de cathode en contaminatie van het stuurrooster.
-

-


1: normale ionisatie van spanningsstabilisatoren


2: ionisatie in de linker buis


3: verhoging van de anodestroom en hot plating:
anodestroom op juiste waarde brengen en
of de buis nu correct werkt


4: EL84 met goed zichtbare ionisatie,
buis te vervangen


5: ionisation et hot plating très léger

De verschillende optische effekten in de buis worden hier besproken. We beperken ons hier tot de ionisatie.

Terwijl de fluorescentie zichtbaar is tegen de glaswand is de ionisatie zichtbaar tussen de electrodes. De kleur is cyan, maar is zwak aanwezig.

Spanningsstabilisatoren

Bij sommige buizen is ionisatie normaal: dit zijn de spanningsregelaars zoals de 85A2 en de OA2 die in de gestabiliseerde voedingen van Philips gebruikt werden. De gloed is oranje van kleur (zie afbeelding 1) en wordt veroorzaakt door het gas (neon) dat aanwezig is in de buis. De spanning over de electrodes blijft redelijk constant bij een stroom van bijvoorbeeld 1 tot 10mA. De kleine glimlampjes zijn eigenlijk gevuld met neon onder lage druk.

Thyratron

Sommige buizen zoals thyratron waren ook gasgevuld (meestal kwik onder zeer lage druk) om een hogere stroom mogelijk te maken. Deze buizen werden bijvoorbeeld als relais gebruikt (aan-uit funktie) en worden niet toegepast in versterkers. De gloed is witachtig, een beetje zoals een kwiklamp, want er zit kwik in de buis.

Gelijkrichterbuizen

Ook bepaalde gelijkrichterbuizen waren gasgevuld. Dergelijke buizen kan je nog aantreffen is hoog vermogen versterkers, waar ze gebruikt werden in plaats van de gewone gelijkrichterbuizen. Door de ionisatie is de spanning tussen cathode en anode beperkt tot ongeveer 20V. Door de lage spanning is er minder risico dat de cathode beschadigd wordt door de ionenbombardement.

De buizen moeten eerst een paar minuten voorverwarmen zodat er voldoende kwik gasvormig kan worden. Zonder kwik gedraagt de buis zich als een gewone gelijkrichterbuis. Door de hoge spanning en stroom kan de buis vernietigd worden vooraleer er voldoende kwik verdampt is als men de buis niet eerst een paar minuten laat voorverwarmen vooralleer de hoogspanning ingeschakeld wordt. Versterkers met gasgevulde gelijkrichterbuizen werden toen uitgerust met een speciaal soort tijdsrelais waarbij een bi-metaal opgewarmd werd door de gloeispanning. Als het bi-metaal voldoende opgewarmd was, maakte die contact en werd de hoogspanning ingeschakeld.

Versterkerbuizen

Versterkerbuizen moeten volkomen luchtledig zijn. Een licht-blauwe schijn kan soms aanwezig zijn tussen de electrodes (moeilijk zichtbaar). De schijn wordt veroorzaakt door ionisatie en is doorgaans een slecht teken, de buis is niet meer perfect luchtledig. De blauwe schijn is enkel zichtbaar in vermogensbuizen, bij voorversterkerbuizen is de stroom te laag om de schijn zichtbaar te maken.

Beeld 2 en 3:
De zichtbare ionisatie kan door een te hoge anodestroom veroorzaakt worden, dit is te zien aan de roodgloeiende anode. Bij een normale anodestroom zou de ionisatie niet zichtbaar zijn. Hier moet je de anodestroom verlagen en testen of de parameters van de buis nog OK zijn. De ionisatie kan ook een verplaatsing van het werkpunt van de buis veroorzaken.

Bij sommige buizen is een lichte ionisatie altijd aanwezig, zolang de buis goed blijft werken kan men die blijven gebruiken. Bepaalde buizen zoals buizen voor de afbuiging in televisies (EL508, PL508) hebben vaak een zichtbare ionisatie (enkel zichtbaar in het donker) en zijn niet defect.

Beeld 4:
De ionisatie is hier zo zichtbaar dat de buis defekt is. Dit ging hier ook gepaard met een hoger ruisniveau.

Door de contaminatie van het stuurrooster kan het werkpunt van de buis verschuiven, zodat de gloed meer zichtbaar is. In sommige gevallen is de verschuiving van het werkpunt zo sterk, dat de anode rood gaat gloeien. Dit is een teken dat de buis overbelast wordt (in dit geval moest een PL508 (dissipatie van 12W) 18W dissiperen, zie foto rechts). Meestal gaat dit gepaard met een hoorbare brom.


Ionisatie tussen de electrodes

Door de buis vanaf boven te bekijken kan men soms beter de ionisatie tussen de electrodes zien.

Beeld 5:
De ionisatie is zichtbaar en de anode wordt rood, eigenlijk infra-rood: niet zichtbaar met het blote ook, wel met een difitaal fototoestel die gevoelig is voor IR. Buis testen.

Electric blue

De kleur van de ionisatie in een buis die niet meer volkomen luchtledig is wordt vaak "electric blue" genoemd, het is een kleur die naar cyan gaat. De naam werd gekozen omdat gasontladingen in de lucht een dergelijke kleur hebben (vonken door electriseermachines). Ook glimlampjes gevuld met argon lichten op in dezelfde kleur.

Ondertussen heeft de mode-wereld zich de kleur toegeëigend en is de kleur veranderd van een soort cyan naar een blauwachtig glinsterend ding. Die mode-ontwerpers weten niets van techniek af.

Op alle pagina's die in november 2022 opgemaakt werden neem ik een link op naar de internationale shooting days. De site is aangepast voor smartphones en tablets en geeft praktische informatie over de events.

De ionisatie is eigenlijk de luchtmoleculen die geraakt worden door electronen en daardoor zelf een electron verliezen. De moleculen worden daardoor ionen en hebben een electrische lading. De ionen bewegen naar de cathode en veroorzaken microscopische kraters. Daardoor wordt de cathode beschadigd, maar er komen ook cathodedeeltjes terecht op het stuurrooster, waardoor de werking van de buis totaal verstoord wordt (roostercontaminatie).

Publicités - Reklame

-