Buizenversterkers
Moeilijk te verkrijgen componenten
 

Een belgisch bedrijf heeft een stock aan moeilijk te verkrijgen onderdelen (obsolete componenten)
-

-

Meestal als men een obsolete component nodig heeft, dan gaat men op ebay kijken. Maar je hebt geen waarborg dat de componenten die je koopt NOS zijn (ongebrukt). Dit is zeker het geval bij buizen, die gemakkelijk uit een oud toestel gehaald kunnen worden. Misschien is de buis versleten, is de emissie teruggelopen of is de buis niet meer voldoende vacuum.

Enkele random onderdelen ...

E80L

Dit is een pentode in "speciale uitvoering" met een langere levensduur, deze buis werd gebruikt in meetapparatuur: verschilversterkers, aansturing van de platen van oscilloscopen en dergelijke. De buis werd ook gebruikt in enkele studioversterkers. Een single ended versterker kan een vermogen leveren van 2.5W en een push pull versterker een vermogen van 5.5W. De fabricage is blijven doorlopen terwijl andere buistypes al niet meer gefabriceerd werden.

EL81 PL81

Deze buis was ontworpen als lijneindtrap in de allereerste televisies, maar de buis bleek ook goede audio-eigenschappen te hebben en er zijn een aantal balansversterkers met die buis gebouwd. De eigenschappen van de EL81 waren beter dan die van een EL41 die de normale audiobuis was. Een push pull versterker kan tot 20W leveren.

EL504 LL504 PL504

Deze buizen werden eveneens gebruikt als lijneindtrap van de zwart wit televisies (beam tetrode). Dit is de laatste evolutie van de reeks PL81, PL36, PL500. In een balansversterker kan de buis gemakkelijk een vermogen van 20W leveren met een vervorming minder dan 0.1%.

De LL804 heeft een gloeispanning nodig van 18V (serieschakeling 450mA). De 450mA kringen werden niet in televisies gebruikt, maar in bepaalde monitoren en laboratoriumapparaten.

De beam tetrode werkt met een schermroosterspanning van 150V of nog lager en de schakeling moet desnoods aangepast worden om een dergelijke spanning te leveren. Hoe hoger de schermroosterspanning, hoe meer negatief het stuurrooster moet worden en hoe lager de versterking van de buis.

EL82... PL805

De EL82 werd voorzien voor de verticale afbuiging van de eerste televisies, maar de buis kon ook als audioversterker gebruikt worden. De buis werd snel vervangen door de ECL82 die ook een triode had. Deze laatste buis werd vaak in de platenspelers gebruikt, een vermogen van enkele watts werd als voldoende beschouwd. De opvolger daarvan is de PL805 en vooral de PCL805 gebruikt in de laatste zwart-wit televisies.

In tegenstelling met lijnafbuigtrappen moeten de buizen voor de rasterafbuiging lineair werken. De schakeling voor de rasterafbuiging kan je zonder grote wijzigingen toepassen op een single ended audioversterker.

EL508 PL508

Beam tetrode gebruikt voor de verticale afbuiging van kleurentelevisies. De buis is voorzien om lineair te werken en kan heel goed in audioversterkers gebruikt worden. Het vermogen is wat lager dan met een PL504, maar een versterkerschakeling moet nauwelijks aangepast worden om met die buis te werken. De buis heeft ook geen anodekap, wat in de meeste gevallen een voordeel is.

EL86

Een pentode die speciaal voorzien is voor serie push pull schakelingen (SRPP) waar twee buizen in serie aangesloten worden om een 800Ω luidspreker aan te sturen. Met dit systeem kon de outputtransformator vermeden worden en de geluidskwaliteit was beter dan een normale single ended versterker. Veel zwart-wit televisies waren met dergelijke buizen uitgerust (in 300mA-versie: PL84). De EL86 is in feite een EL84, maar aangepast om te werken op een lagere spanning (en een wat hogere stroom).

Electols

De website waar ik speciale componenten koop is Electols en het bedrijf is in Brussel gelegen. De firma is gespecialisserd in obsolete en moeilijk te verkrijgen componenten. Dit is ideaal om een oude buizenversterker te herstellen (niet alle versterkers gebruikten ECC83, EL84 en EL34 buizen).

Om een nieuwe versterker te bouwen is het doorgaans aangeraden om moderne componenten te gebruiken, behalve als je zoals ik specifiek bepaalde buizen wilt gebruiken (als je weet hoe je ze moet gebruiken). Omdat de prijzen redelijk laag zijn, is het aangeraden enkele reserve buizen bij te kopen, zeker als je een push pull versterker wilt bouwen. Bepaalde bedrijven zoals Conrad en Farnell hebben ook electronenbuizen in hun assortiment, maar het is een mix van oude buizen (NOS) aan een normale prijs (rond de 10€) en moderne, veel gevraagde buizen (met een prijs die meestal hoger dan 100€ ligt).

Het is mogelijk componenten te zoeken op referentie, maar equivalenten worden niet gegeven (PL504 = 27GB5, LL504 = 18GB5, EL504 = 6GB5). De firma heeft vooral europese buizen, maar het zou ideaal zijn dat als je een amerikaanse referentie ingeeft je een europees equivalent zou krijgen.

De categories zijn niet echt duidelijk, bepaalde buizen worden als pentode geclasseerd terwijl het eigenlijk tetrodes zijn. Maar de meeste fabrikanten vermelden op hun data sheet "pentode" in plaats van beam tetrode, een tetrode werd toen aangezien als een minderwaardige buis.

De prijzen hangen af van de vraag en het aantal buizen die nog in stock zijn. Je kan koopjes doen door courante buizen te kopen zoals de EL504/PL504.

Het warenhuis is gelegen in een imposant gebouw in Brussel, het was blijkbaar vroeger een soort magazijn met kantoorgebouw. Het is geen bedrijf zoals Nedis of Farnell die miljarden referenties heeft en waar een robot de onderdelen uit een ladekast gaat halen. Hier werken nog altijd mensen. Koop bij Electols, het is goed voor de belgische economie. Electols is de naam van de website, Halfin is de naam van het bedrijf zelf.

Je zal geen russische of chinese buizen aantreffen, gelukkig maar, want de meeste chinese buizen houden het maar enkele uren vol.

Op het moment dat de buizen volop in productie waren, waren de chinezen nog bezig op hun akkers. Zij hebben nooit de heel speciale kennis vergaard om electronenbuizen te maken. Industriele spionnage zal nu niet meer helpen, de weinige bedrijven die nog radiobuizen bouwen zullen hun geheimen niet prijsgeven. Het is zeer moeilijk om een stalen ladekast te hacken.

Om een radiobuis te maken die lang meegaat is er heel veel materiaalkennis nodig om een perfecte cathode te bouwen die lang blijft werken. De minste verontreiniging kan de emissie doen terugvallen na enkele uren werking. Tijdens de tweede wereldoorlog werd een vat chloor in de werkplaats waar de electronenbuizen gereinigd werden geplaatst. De extreem kleine hoeveelheid chloor die vrijkwam was voldoende om de cathode te vergiftigen zodat de buizen die tijdens de oorlog door Philips gemaakt werden slechts enkele uren werkten (meer info).

Nog een laatste reden om je "oudere" componenten bij dit bedrijf te kopen (zeker wat betreft transistoren): de meeste fabrieken produceren die oudere componenten niet meer. De productie gebeurt nu door kleine chinese fabrieken die dezelfde referenties gebruiken maar minderwaardige producten leveren. Voor een 2N2055 gebruiken ze een siliciumblokje geschikt voor 10W, terwijl de transistor meer dan 100W moet kunnen verwerken.

De afbeelding rechts toont een originele BU208 en een fake BU208 naast elkaar. Deze transistoren werden gebruikt als lijneindtrap in de kleurentelevisies. Als je de transistor uitmeet, dan komen de statische parameters overeen, maar het is niet verwonderlijk dat de televisie maar een paar minuten werken. Je vraagt je dan af of de transfo misschien kortgesloten wikkelingen heeft, terwijl het gewoon de transistor is die fake is.

Publicités - Reklame

-