Ik heb een paar Dali Opticon 2 speakers die heel goed klinken (dat mag ook, voor die prijs). De weergave is zeer duidelijk, heel analytisch, je hoort direct als je versterker niet in orde is. Je merkt dat je oude speakers versleten waren als je de Opticons hoort: het geluid is veel beter gedetailleerd. De luidsprekers zijn een beetje minder gevoelig dan m'n vorig paar, waardoor ze wat sterker uitgestuurd moeten worden. Na het inschakelen van m'n versterker duurt het een paar minuten vooraleer die op vol vermogen kan werken. Dit is des te meer het geval omdat m'n vorige speakers 8Ω waren, terwijl de Opticons 4Ω zijn. De versterker moet dus meer stroom kunnen leveren

Maar ik mis een beetje lage tonen, wat ook te verwachten is met boekenkast luidsprekers. Mijn vorige luidsprekers hadden bassen die meer aanwezig waren, maar ook zeer rommelig waren (gemixte soep effekt). Het is niet de bedoeling bonke-bonke muziek te spelen, maar een orgel kan lage frekwenties produceren die de luidspreker moeilijk kan weergeven. Waarom niet een subwoofer bijplaatsen? Ik heb toevallig nog een passieve Klipsch (passieve baskasten worden minder en minder gemaakt, en ik kan begrijpen waarom).

De frekwentieband van de Opticons loopt van 59Hz tot 25kHz en de luidsprekers kunnen gevoed worden met een versterker van 30 à 150W. De gevoeligheid is wat aan de lage kant met een waarde van 86.5dB/W maar dat is normaal met goede luidsprekers, het betekent dat ze mechanisch goed gedempt zijn en je een strakke klank zal hebben met weinig resonanties.

De versterker voor de Opticon gebruikt 4 EL508 voor een vermogen van 40W en dat is ruim voldoende voor mijn living. De versterker die op die pagina besproken wordt heeft een betere outputtransformator gekregen en is verder aangepast.

Voor de subwoofer heb ik enkel een monobloc versterker nodig, ik gebruik hier zwaardere buizen, een paar EL504, goed voor een vermogen van 50W. Eigenlijk zou een wat hoger vermogen nodig zijn, maar de kantelfrekwentie is laag ingesteld, waardoor de subwoofer slechts de laagste frekwenties moet verwerken.

De high pass filter voor de Opticon versterker is ingesteld op 71Hz. Een dergelijke filter die zo laag ingesteld staat is eigenlijk niet nodig (de filtereing is zeer beperkt), maar de filter kan de intermodulatievervorming eigen aan de lampenversterkers verminderen. Ik merk het vooral als de versterker nog niet volledig opgewarmd is. Met de filter is het geluid heel wat beter

Op 71Hz bedraagt de verzwakking van de spanning 3dB, het vermogen is dus met de helft gezakt. Ik zit boven de laagste frekwentie van de luidspreker, maar dit kan geen kwaad: het is beter voor de luidspreker die geen lage frekwenties moet verwerken, maar ook voor de versterker die een beter signaal kan leveren (minder intermodulatievervorming).

De low pass voor de subwoofer is ingesteld op 82Hz, er is dus een kleine overlap die de afval van de luidsprekers compenseert op de overgangsfrekwenties. De subwoofer levert een beperkte bijdrage tot de algemenen klank: je hoort hem bijna nooit, behalve als er lage bassen weergegeven moeten worden. En dan hoor je hem goed.

Er is een verzwakking van 3dB op de kantelfrekwentie. Dit is geldig voor zowel een hoogdoorlaat filter (zoals hier op de bode plot) als voor een laagdoorlaat. Zo gebeurt de overgang van de lage naar de hoge tonen zonder gat of piek in de weergave.

Aanpassing aan de versterkers

Van voortrap tot eindtrap wordt de volledige bandbreedte weergegeven (koppelcondensatoren en condensatoren voor de stabiliteit hebben een normale waarde). Dit moet zo gedaan worden zodat de globale tegenkoppeling de beperkte bandbreedte niet zou proberen te compenseren.

Ingangsfilter

Versterker voor Opticons (met stuurroosterspanningscompensatie)
Subwoofer versterker (met schermroosterspanningscompensatie)

We hebben een high pass filter van 33nF en 68kΩ voor de Opticon versterkers. De bandbreedte wordt door die filter weinig beperkt. De condensator van 33nF wordt door een condensator van 0.1µF overbrugd als de subwoofer niet in werking is (relaiscontacten). De versterker, filter en relaiscontact zijn dubbel uitgevoerd en zitten in de bassversterker. Het signaal loopt dan naar de normale audio versterker voor de Opticon luidsprekers.

De low pass filter is éénmaal uitgevoerd, het signaal van beide kanalen wordt gecombineerd door de weerstand van 39kΩ. Er is hier een extra volumeregeling voorzien.

De twee transistorversterkers worden gevoed met 18V, dat is de 12.5V gloeispanning gelijkgericht en gefilterd.

Voordelen ten overstaan van een bi ampli versterker

De nieuwe luidsprekers Dali Opticon zijn full range en worden als een geheel aangestuurd (geen mogelijkheid tot bi amping of bi-wiring). De kantelfrekwentie werd daarom veel lager gekozen.

De Energy luidsprekers (die nog van het Roels-tijdperk dateren) zijn versleten en ik kan de geluidskwaliteit van het volledig systeem niet vergelijken met die van de Opticon met subwoofer. De Opticons klinken heel goed en nemen nagenoeg de volledige frekwentieband voor hun rekening. Het is pas als er zeer lage bassen weergegeven moeten worden dat de subwoofer in werking komt.

Het voordeel van het systeem met subwoofer in plaats van bi-amping is dat de subwoofer versterker mono kan zijn (dat scheelt een hoop componenten). De meeste luidsprekers zijn trouwens niet geschikt voor bi-amping. De versterking van de monoblok is instelbaar (extra volumeregeling) zodat de hoeveelheid lage bassen ingesteld kan worden.

Die extra bassen zijn leuk als je aandachtig naar de muziek luistert, maar als ik naar het nieuws luister, dan wordt de monobloc versterker gewoon uitgeschakeld (dat was niet mogelijk met de bi-ampli opstelling). Ook als ik naar achtergrondmuziek luister gebruik ik de subwoofer niet, de stereo versterker voor de Opticon wordt dan full range geschakeld (overbrugging van de condensator van 33nF door één van 0.1µF).

De installatie met subwoofer is een beter systeem dan de bi-amp opstelling. Voor mij is het ook een beter systeem omdat ik al een stereo full range versterker en een monobloc had. Gewoon hergebruik van bestaande versterkers.

Omdat de sub enkel de laagste frekwenties moet weergeven kan je de plaatsing ervan niet achterhalen (de sub staat gewoon in een hoekje onder m'n bureau). Enkel controleren of de fase juist aangesloten is: naargelang de plaatsing van de sub kan de installatie beter klinken als de subwoofer verkeerd aangesloten is.