Ik heb verschillende transistorversterkers geprobeerd, maar geen enkele gaf een aangename klank dat ik hem bleef gebruiken. Geen enkele transistorversterker geeft een aanvaardbare klank zonder tegenkoppeling. Alle versterkers hebben een frekwentiecompensatie nodig, en zelfs met die schakeling gaat de versterker soms oscilleren bij sterk signaal of als de voedingsspanning zakt. Uiteindelijk moet ik compensatiefilters op verschillende plaatsen gebruiken.

Tot mijn verhuis had in een generator/signal tracer van Neutrik, de Audio Analyser Audiograph 3300 waarmee ik de bandbreedte en de vervorming van een versterker kon meten. De bandbreedte werd dan op papier geplot. Dit was in die tijd een duur apparaat en de analyser kon nog veel meer, maar zonder handleiding heb ik mij beperkt tot de basismetingen. Dit is één van de toestellen die bij mijn verhuis in september 2000 verloren is gegaan.

Klik iedere keer op de afbeelding om naar de betreffende pagina te gaan

Het signaal van de versterker werd naar een tweewegs luidspreker onder de televisie gevoerd. het vermogen was ongeveer 4W, maar het was kwaliteit. Het was belangrijk de bandbreedte van de versterker te beperken tot 15kHz om de fluittoon van de lijneindtrap te blokkeren.

De ultimate versie gebruikt EL504 buizen (geen combibuizen met extra triode) en heeft dus transistoren in de voortrap en drivertrap. De negatieve roosterspanning wordt bekomen door een extra negatieve voeding zodat de cathodeweerstanden kunnen vervallen.

Er werd hier voor een buizenversterker gekozen omdat er al een (kleine) versterker beschikbaar was. Vermogen 2 watt, maar dit bleek ruim voldoende te zijn voor spraaktoepassingen.

De versterker werkte heel goed en haalde een vermogen van 10 à 12W. Maar... Ik had maar één balanstransformator. Ik werkte toen in het zwart en onderdelen kopen was eigenlijk uit den boze, ik moest mij tevreden stellen met wat ik kon recupereren bij een ijzerhoer. En die vroeg mij dan nog twintig frank per apparaat dat ik meenam.

De oplossing als je maar één balanseindtrap hebt? Een Simplex of Stereoplex schakeling. De schakeling werd gebouwd met mijn enige balanstransfo en een single ended transfo uit een oude lampenradio. Het vermogen viel terug van 12W mono naar tweemaal 2W. Het lager vermogen is te verklaren omdat de buizen verplicht in classe-A moeten werken en ook omdat de werkpunt van de buizen noodgedwongen suboptimaal ingesteld moest worden. Met mijn pogingen om zoveel mogelijk uit de versterker te halen heb ik heelwat geleerd, maar helaas bleef het maximaal vermogen steken op 2 × 2W bij stereo weergave.

Ik weet nog dat ik toen over echte ultralineair transfo's beschikte, maar ik wou de versterker zo niet gebruiken want dan haalde ik bijna geen vermogen uit de buizen (de PL504/PL509 zijn echt niet geschikt voor ultra lineair).

Deze schakeling is een volledig eigen ontwerp, gebaseerd op een versterker die ik eens mocht gebruiken (lees: op punt stellen), dat is de 6e schakeling.

De versterker is door verschillende fasen en onderbrekingen gegaan, ik was toen ook mijn computergestuurde verwarming aan het bouwen en tijdens de wintermaanden had de verwarming natuurlijk voorrang.

De voorversterker moest een dubbele mullardschakeling worden, symmetrisch van begin tot einde. Per kanaal had ik nodig: 2×EF86, 2×ECC81 en 2×EL509. Ik had toen ook een aluminium frame die geschikt was voor die configuratie. Gaatje laten boren door een plaatslager, het zag er professioneel uit.

Maar de EF's bleken niet te voldoen, teveel ruis en niet goed te krijgen. Wat ik ook deed, die ruis bleef aanwezig en de voortrap was asymmetrisch (dit heb ik kunnen opvangen door individuele cathodeweerstanden te gebruiken). Misschien waren de EF86 versleten? Die buizen waren toen moeilijk te krijgen.

Ik heb dan de volledige voortrap gewijzigd naar een cascodeschakeling (met een enkele triode had ik te weinig verterking). Het idee van de aparte cathodeweerstanden heb ik echter overgenomen. Dit is mijn beste versterker geweest: door de volledig symmetrische opbouw van begin tot einde waren er nauwelijks vervormingen. Het vermogen werd bewust beperkt tot 30W per kanaal, ik wilde geen ruzie met de buren (die is er later wel gekomen met een oude dame, die mijn opeenvolging van Joe Satriani en Johann Sebastian Bach niet kon smaken).

Maar ik had één probleem: de onderste buis van de cascode had geen plaats meer op de frame en hing gewoon onderaan de versterker te bengelen.

De ingangsgevoeligheid bedraagt 1.25V en er is eigenlijk een voortrap nodig (mijn eigen ontwerp gebruikt een cascode om meer versterking te hebben). Het vermogen werd bewust beperkt tot 50W/kanaal omdat de outputtransfo niet meer aankon. Een boucherot filter beschermd de transfo tegen hoogfrekwente oscillaties.

De geluidskwaliteit die je bekomt met een paar PL519 is volledig anders dan die van de PL504.

De transfo die de gloeispanning levert voor de eindtrappen (80V) levert ook de verschillende hulpspanningen (-100V, +160V en +200V).

Als je de schakeling ziet, merk je dat die zeer eenvoudig is. Een kenmerk van de schakeling is dat de G2 spanning beperkt is tot 80V om een meer lineair verloop te bekomen als de eindtrappen op laag vermogen werken.

De volledige uitleg over de versterker staat op pagina 7a.

De schermroosterspanning werd wat verhoogd en de spanning werd gestabiliseerd om een betere werking van de versterker te bekomen. Bij beam tetrodes waarbij de spoed van beide roosters in elkaars verlengde liggen is de instelling van de schermroosterspanning zeer belangrijk. De geheime ingreep om een goede werking van de versterker te hebben is de schermroosterspanning te stabiliseren.

De schakeling bevat een extra om de problematische single ended transformator te vermijden (parafeed). Een specifieke single ended transformator is duurder en zwaarder dan een balanstransformator om kernverzadiging tegen te gaan.