• Bij een tegenkoppeling van 10dB wordt een signaal 3× verzwakt. Heb je een output van 3V effektief zonder tegenkoppeling, dan wordt het signaal 1V met tegenkoppeling
• Bij een tegenkoppeling van 20dB wordt een signaal 10× verzwakt. Een outputsignaal van 10V heeft een amplitude van 1V met ingeschakelde tegenkoppeling.

Bij een buizenversterker stijgt de vervorming geleidelijk met het vermogen en is een tegenkoppeling minder noodzakelijk (of men past een zeer beperkte tegenkoppeling toe). Daardoor klinkt het geluid van een buizenversterker meer "open" dan die van een transistorversterker.

Omdat de tegenkoppeling de versterking verlaagt is er vaak een extra trap nodig. Dit kan bijvoorbeeld een extra voortrap zijn of een drivertrap tusen fase-omkeertrap en eindtrappen.

De bedoeling van de tegenkoppeling is de (goede) eigenschappen van een buizenversterker nog te verbeteren. Het heeft absoluut geen zin een tegenkoppeling te gebruiken om een slecht klinkende versterker proberen te redden.

Men probeert de globale tegenkoppeling te beperken tot ongeveer 15dB (5.6×). Een veel sterkere tegenkoppeling kan de versterker onstabiel maken. Heeft men toch een te hoge vervorming, dan kan men een locale tegenkoppeling bijplaatsen. Beide systemen kunnen goed samenwerken.

Globale tegenkoppeling

De globale tegenkoppeling loopt van het secundair van de outputtransformator tot de ingangstrap. Alle trappen van de versterker worden daardoor gelineariseerd. Door de fasedraaing van de transformator en de koppelcondensatoren kan de versterker instabiel worden. Er moeten meestal bijkomende maatregelen genomen worden om de tegenkoppeling te optimaliseren, maar bij ene kleine versterker zijn de maatregelen beperkt.

Gevolgen van de globale tegenkoppeling

Naast het feit dat de globale tegenkoppeling de versterker onstabiel kan maken, kan een globale tegenkoppeling, zeker als die een hoge waarde heeft, verstrekkende gevolgen hebben.

Locale tegenkoppeling

De lokale tegenkoppeling wordt toegepast bij eindtrappen die de meeste vervorming veroorzaken. De lokale tegenkoppeling heeft weinig nadelen, maar als er een hoge mate van tegenkoppeling toegepast wordt, dan moet de voortrap een sterker signaal leveren, en is de bron van de meeste vervormingen nu de voortrap.

Enkele voorbeelden van tegenkoppeling

Locale en globale tegenkoppeling, wat je kan doen en wat je best niet doet.

De invloed op de bandbreedte

We leggen eerst uit hoe we de bandbreedte van een versterker kunnen meten, met een frekwentiegenerator en een multimeter. Een skoop kan ook gebruikt worden, vooral om problemen (oscillatieneigingen) op te sporen. De tegenkoppeling vermindert de algemene versterking, maar vergroot de bandbreedte.

Invloed op de dempingsfactor

Als men het over tegenkoppeling heeft, dan bedoelt men doorgaans spanningstegenkoppeling die voor een lagere uitgangsweerstand van de versterker zorgt en de dempingsfactor verbetert.

Bijplaatsen van een tegenkoppeling bij een oude radio

De middengolf ontvanger gebruiken we niet meer, maar we willen het toestel gebruiken met een ingebouwde bluetooth ontvanger. Om de geluidskwaliteit wat op te krikken plaatsen we een tegenkoppeling. Op de pagina staat er veel uitleg hoe de audiotrap van een oude radio werkt en hoe men de audiokwaliteit kan verbeteren.

Differentiële correctie in plaats van tegenkoppeling

Men kan de tegenkoppeling vervangen door een differentiële correctie. De versterker is een gewone versterker zonder tegenkoppeling die het foutsignaal (zonder audiosignaal) op zijn inverterende ingang krijgt. Deze schakeling heeft tal van voordelen maar is moeilijker af te regelen.

Maar wat we vooral opmerken is de stroom die lineair stijgt gedurende de positieve spanning op de ingang. Om een constante spanning op de uitgang te hebben moeten we een stijgende stroom aan primaire kant hebben want de transfo laat enkel stroomveranderingen door. De transfo werkt als het ware als een differentiator.

Het is de tegenkoppeling die ervoor zorgt dat de primaire stroom stijgt. Zonder tegenkoppeling zouden we een constante stroom aan primaire zijde hebben (want we hebben een constante spanning aan de ingang), en dus een dalende spanning aan secundaire zijde.

Het is dus onwaar om te zeggen dat de tegenkoppeling alle musicaliteit uit een versterker haalt. Wat de tegenkoppeling doet is de eigenschappen van de versterker verbeteren (beperkte tegenkoppeling van 10-15dB). Een tegenkoppeling kan echter een slechte versterker niet redden, ontwerpers gebruikten vroeger een sterke tegenkoppeling om de mankementen van een versterker te verdoezelen.

Een slecht ingestelde tegenkoppeling, de C** condensator heeft en te hoge waarde, waardoor de tegenkoppeling ingrijpt vanaf een frekwentie van ongeveer 250Hz. Er werd een condensator gebruikt van 1nF in plaats van 15pF.