Buizenversterkers
100V outputtransformator
100V

Een outputtransformator voor 100V lijn kan ideaal aijn omdat deze transformatoren bedoeld zijn voor audio-toepassingen. Ze zijn relatief gemakkelijk te vinden omdat de 100V lijn gestandardiseerd is in public address toepassingen.
-

-

100V transformatoren kunnen zeker gebruikt worden als aanpassingstrap naar de laagohmige luidspreker. De transfos hebben meestal een secundaire aansluiting op 4/8/16Ω. De primaire impedantie van deze transformatoren is eerder aan de lage kant en ze worden dus best gebruikt bij buizen die stevig kunnen doorblazen. Sluit de luidsprekers aan op de 4Ω uitgang, zelfs al hebben de luidsprekers een impedantie van 8Ω als je minder krachtige buizen gebruikt zoals de ECL86..

Er is meer uitleg over de 100V distributiesystemen op deze pagina.


De uiteindelijke schakeling (na heel veel testen)
staat op de pagina ultimate SRPP
Naamloze 100V transformatoren (die gebruikt worden als aanpassing voor individuele luidsprekers) zijn vaak van beperkte kwaliteit. Om een voldoende bassweergave te hebben is het aangeraden de transformatoren onder hun nominaal vermogen te gebruiken, zodat ze niet satureren. Een 100V 40W transfo gebruik je best met de aansluiting 20W. Dit is minder noodzakelijk voor transformatoren van bekende merken zoals Visaton of Monacor.

Gebruik in en single ended versterker

De 100V transfo's hebben geen luchtspleet waardoor er ook geen stroom door de primaire wikkeling mag lopen. De constante stroom zou het metaal volledig in verzadiging sturen, zodat er geen vermogen overgebracht kan worden naar de luidspreker. 100V transfo's zijn dus niet geschikt in een single ended montage, waar er een relatief hoge anodestroom door de transfo moet lopen.

SRPP

Heb je een transformator voor een wat lager vermogen (bijvoorbeeld 10W), dan kan je die gebruiken in een SRPP-montage. De SRPP schakeling is oorspronkelijk ontworpen voor hoogohmige luidsprekers (800Ω), maar een 100V lijntransformator van 10W heeft ook de juiste impedantie (ongeveer 1kΩ). De laatste schakeling op deze pagina toont een versterker die eerst gebruikt werd met een voedingstransfo, maar de schakeling werkt nog beter met een echte 100V transfo. De schakeling is hier rechts overgenomen.

Een 100V transfo is ideaal te gebruiken met een SRPP, een series regulated push pull of shunt regulated push pull, beide namen zijn correct, want de buizen staan DC in serie en AC in parallel. 100V transfo's zijn gemakkelijk te vinden in alle vermogensklassen.

SRPP schakelingen hebben een vermogen van ongeveer 4W met een paar PCL86 of PL84 met een anodedissipatie van 10W (stroom van 67mA met een voedingsspanning van 2 × 150V). Een 100V transfo van 10W is ideaal; je moet zeker geen hoger vermogen kiezen, want er gaat dan meer energie verloren in de magnetisatie van het metaal.

Omdat de schakeling verplicht in classe A moet werken heb je een hoge dissipatie voor een nogal laag vermogen, maar de schakeling klinkt veel beter dan een single ended eindtrap (met een nog hogere dissipatie per buis). De goed ontworpen SRPP schakeling kan de vervorming beperken dankzij de symmetrische werking, wat een SE niet kan.


De transfo links is ideaal voor een versterker met 2 PL504 die een vermogen van 9W kunnen leveren (voeding 300V, stroom ingesteld op ongeveer 150mA), aansluiten op 15W om de juiste impedantie te bekomen (650Ω). Een transfo van een gekend merk zoals Monacor of Visaton zou niet meer dan 20€ moeten kosten. Dit is heelwat minder dan een echte uitgangstransfo voor buizenversterkers.

Voor twee PCL86 of PL84 moet de aansluiting 10W gebruikt worden. De EL84 is eigenlijk niet geschikt voor een SRPP schakeling, je moet de EL86 gebruiken (lagere inwendige weerstand).

Naast transformatoren voor 100V lijnen kan men ook transformatoren voor 140V lijnen vinden. De 140V lijnen die dubbel zoveel vermogen kunnen transporteren worden eerder voor grote installaties gebruikt. Deze transformatoren hebben vaak ook een 100V ingang. 140V transformatoren zijn eerder voorzien voor zware luidsprekers en niet echt geschikt voor een kleine versterker (er gaat teveel vermogen verloren in het magnetiseren van het transfoblik).

Gebruik in een circlotron

De circlotronschakeling is een speciale vorm van een cathodevolger, dus met een lage uitgangsimpedantie. Een middenaftakking is niet noodzakelijk zodat een transformator voor sonorisatie hier perfect op zjn plaats is. De laatste circlotronschakeling op deze pagina heeft geen uitgangstransfo met middenaftakking nodig.

Gebruik in een push pull versterker

Een sonorisatietransfo is niet geschikt als outputtransformator in een push pull versterker, en daar zijn verschillende redenen voor:

  • 100V sonorisatietransformatoren zijn niet ontworpen om gebruikt te worden als push pull transfo. Transformatoren met aansluitingen voor verschillende vermogens hebben een dunnere draad voor de lagere vermogens. De transfo is ook nooit symmetrisch gewikkeld en dat is wel nodig voor een correcte werking van de versterker.

    Een kwaliteitsvolle push pull transfo is altijd symmetrisch gewikkeld voor de primaire aansluiting: anodes blauwe en groene aansluiting, hoogspanning rode aansluiting. Dit is nooit het geval bij 100V versterkers.

  • De impedantie van de transfo is niet correct: nemen we een transfo van 100V 50W. De transfo heeft een impedantie van 200Ω en vraagt een stroom van 500mA, een stroom dat enkel een PL519 kan leveren. Zelfs een stroom van 250mA (als men rekening houdt met de twee wikkelingen) is veel te hoog om een correcte impedantie aanpassing mogelijk te maken.

    Een transfo met een vermogen van 10W zou een correcte impedantie van 1kΩ hebben, maar het is een beetje zinloos een dergelijke buis te gebruiken in een versterker die slechts 10W kan leveren. Een ECL805 kan een dergelijk vermogen leveren, maar heeft een transfo met een impedantie van 4k} nodig. En de ECL86 heeft zelfs een nog hogere impedantie nodig.

  • Dit is het vermogensgedeelte van een versterker met 6CM5 (EL36) een lamp voor lijneindtrap in zwart-wit televisies. De ontwerper beschikte over meerdere buizen die hij in een versterker wou gebruiken. Deze buizen staan erom bekend dat ze in een versterker erg instabiel zijn, maar de ontwerper is erin geslaagd ze met een dergelijke opstelling te temmen. Niet verwonderlijk, met zo'n lage uitgangsimpedantie bezwijkt de buis onder de belasting. De ultra lineaire opstelling vermindert de spanningsversterking en daarmee ook het risico op parasitaire oscillaties.

    De ultra lineaire schakeling is niet aangewezen met dergelijke buizen: de ontwerper is genoodzaakt om een zeer negatieve stuurroosterspanning van -40V te gebruiken waardoor de spanningsversterking nog lager wordt.

  • We merken ook dat de verhoudinge niet kloppen: van 15 naar 5W voor de onderste UL wikkeling en van 5 naar 2.5W voor de bovenste UL wikkeling.
De conclusie is duidelijk: gebruik geen sonorisatietransfo in een push pull versterker, de ingangsimpedantie is niet geschikt en de wikkelingen zijn niet symmetrisch.

Een transformator die bruikbaar kan zijn, is een transformator met twee identieke 100V wikkelingen (dus aangeduid 100V + 100V). Public address systemen op 200V bestaan, maar zijn eerder zeldzaam (ze worden gebruikt bij heel grote ruimtes zoals voetbalstadions). Een aanduiding 0 - 50 - 70 - 100V maakt de transfo ongeschikt. Hoe hoger de spanning, hoe hoger de impedantie, maar de anodestroom blijft hoog en enkel een paar PL519 kunnen de nodige stroopm leveren. Gebruik de laagst mogelijke ohmse waarde aan secundaire kant.

Publicités - Reklame

-