Buizenversterkers
Outputtransformator
 

De outputtransformator is een zeer belangrijk onderdeel van de buizenversterker. De transformator brengt het vermogen van de eindbuizen over naar de luidsprekers.
-

-

De outputtransformator dient om het vermogen over te brengen naar de luidsprekers. De transformator moet de relatief hoge inwendige weerstand van de eindbuizen aanpassen aan de lage impedantie van de luidsprekers. En dient eventueel ook om de gebruiker te isoleren van de zeer hoge spanningen die in de versterker aanwezig zijn.

Magnetisch veld, inductie, saturatie, transformatoren voor SE en PP toepassingen
We tonen de vervormingen die ontstaan door de outputtransformator, zowel bij single ended als bij push pull toepassingen. In het algemeen kunnen deze vervormingen laag gehouden worden door de keuze van een transfo die aangepast is aan de schakeling. Single ended versterkers hebben aangepaste transformatoren nodig vanwege de constante stroom die door de primaire wikkeling loopt.

Impedantie en types transformatoren
De outputtransformator is eigenlijk een impedantie-omvormer tussen de hoogohmige versterkeruitgang en de laagohmige luidsprekers.
Welke transformatoren kunnen er gebruikt worden in een versterker? Kan bijvoorbeeld een voedingstransformator gebruikt worden (als test)?

100V sonorisatietransformator
De 100V sonorisatietransformator is een type transformator die volop gebruikt wordt in public address en sonorisatie. Omdat die zo vaak in de industrie gebruikt wordt is die ook veel goedkoper dan een aangepaste vordingstransfo. Dergelijke transformatoren kunnen best gebruikt worden voor SRPP en circlotron schakelingen. Ze zijn ongeschikt als transformator in een single ended toepassing.

Lijst van Piemme transformatoren (push pull)
Ik gebruik transformatoren van Piemme voor mijn push pull versterkers. De kwaliteit is hoog en de prijs aanvaardbaar. De firma is in Europa gelegen en de leveringen gebeuren binnen de week (ik krijg geen korting bij de firma!)

Lijst van Piemme transformatoren (single ended)
Bouw je een single ended versterker, dan staat of valt de kwaliteit van de versterker met de gebruikte outputtransformator. Een SE transformator voor eeb bepaalde vermogensbuis (bijvoorbeeld een EL34) is ongeveer viermaal duurder in SE uitvoering... en het outputvermogen is vijfmaal lager.

Oscilloscoopbeelden invloed van de transformator (push pull)
De werking van de balanstransfo kan nagezien worden aan de hand van skooppeelben: de kernverzadiging, een slechte, niet-lineaire transfo en een goede transfo.

Oscilloscoopbeelden gebruik voedingstransfo in een SE versterker
Er bestaan veel eenvoudige versterkerschakelingen die een voedingstransfo gebruiken in plaats van een echte uitgangstransfo. Maar is dit een goede oplossing? De skoopbeelden vertellen u meer!!! (als dat geen clickbait is...)

Oscilloscoopbeelden gebruik Piemme transformatoren (single ended)
Het uitgangssignaal is veel beter als men een echte outputtransformator gebruikt in plaats van een voedingstransfo. Maar zoals bij alle single ended versterkers is het geleverd vermogen laag (SE: Small Efficiency).

Rechts een frequency sweep van een single ended versterker (SE) met een natuurlijke werking (zonder tegenkoppeling). De frekwentie gaat van 20Hz tot 20kHz met een logaritmisch verloop.
  1. Met een voedingstransfo 25VA en EL504: de curve is bijzonder krom en het is niet mogelijk die recht te trekken door een tegenkoppeling (de vervorming stijgt in plaats van te verminderen). De curve is niet symmetrisch (boven en onder), een teken dat de versterker een zwaar probleem heeft (en die wordt niet veroorzaakt door de outputbuis maar door de transfo).
  2. Met een aangepaste single ended outputtransformator en EL508: de frekwentiecurve is normaal voor dit type versterker.
Een single ended versterker heeft doorgaans een slechtere weergave van de lage tonen, zelfs met een goede aangepaste SE transformator. Dit is onvermijdelijk, want de transfo moet een luchtspleet hebben, waardoor de magnetisatie en de laagfrekwente signalen minder wordt.

De meeste single ended versterkers hebben een schakeling om de zwakkere weergave van de lage tonen te compenseren:

  • door de midden en hoge tonen te verzwakken door een milde low pass filter te gebruiken of
  • door een tegenkoppeling te gebruiken die sterker inwerkt op de midden en hoge tonen.



Als het nog niet voldoende duidelijk zou zijn, ziehier twee oscilloscoopbeelden, eerst met een voedingstransfo, dan met een aangepaste SE transfo van Piemme. Geel is de output (5V/divisie).

In beide gevallen is de outputbuis een EL504, en in beide gevallen worden de parameters ingesteld om een zo clean mogelijke curve te hebben. In beide gevallen is het outputvermogen 3.6W. Met een voedingstransfo is het signaal al heel sterk vervormd, met de Piemme transfo zitten we nog niet aan een hoorbare vervorming.


De informatie over outputschakelingen met triodes (en niet met beam tetrodes en pentodes) stond eerst hier en is verplaatst naar een eigen pagina. De link kan je gebruiken mocht een zoekrobot je hier gedropt hebben.

Publicités - Reklame

-