Automatische instelling van het werkpunt

Dit wilt zeggen dat als de versterker op hoog vermogen werkt en dat de hoogspanning zakt (en dus ook de schermroosterspanning) het eenzelfde effekt heeft alsof het stuurrooster meer negatief zou worden. Er ontstaat een overnamevervorming (crossover distorsion) die niet aanwezig was bij een lager vermogen.

Een voor de hand liggende oplossing is de schermroosterspanning te stabiliseren. Dit is een oplossing die uitstekend werkt, ik heb verschillende versterkers met die ingreep en het zijn die versterkers die het meest aangename klankbeeld geven. Het is niet nodig de volledige hoogspanning te stabiliseren, want de anodespanning heeft weinig invloed op het werkpunt van de eindtrappen (tetrodes en normale pentodes).

Een andere oplossing die hier toegepast wordt is de negatieve polarisatiespanning te laten veranderen met de (niet gestabiliseerde) schermroosterspanning (g2). De g2-spanning zit op de helft van de anodespanning bij bepaalde buizen zoals de EL504, EL508 en EL509 en op een spanning van ongeveer 250V voor andere buizen zoals de KT77. Beide ingrepen moeten natuurlijk niet samen uitgevoerd worden, want als de schermroosterspanning gestabiliseerd wordt moet de stuurroosterspanning natuurlijk niet meer gecorrigeerd worden.

Je merkt dus op dat zelfs met een goede ringkerntransfo de spanning zakt als de versterker maximaal belast wordt.

De schakeling die men moet bijplaatsen is de eenvoud zelve, met een transistor die de negatieve roosterspanning minder negatief maakt als de schermroosterspanning zakt. In deze schakeling bekomt men de negatieve spanning vanaf de transfo 15V + 15V voor de gloeispanning.

De trimmer moet afgeregeld worden zodat de led niet oplicht (of zeer zwak oplicht) als de versterker in rust werkt. Een goede waarde is als de individuele trimmers in het midden van hun bereik staan (de individuele instellingen van de polarisatiespanning blijven behouden). Als de versterker op hoog vermogen werkt licht de led meer op.

De condensator van 2.2µF werkt hier als spanningsverdubbelaar, maar ook als weerstand om de maximale stroom te beperken. Indien de negatieve voeding een "harde" voeding is moet men een serieweerstand van enkele kΩ bijplaatsen.

Men kan de werking van de schakeling controleren door één kanaal op vol vermogen te laten werken, terwijl het andere kanaal onbelast is. De ruststroom op het onbelaste kanaal mag niet veranderen als men het vermogen van het eerste kanaal wijzigt.

Voordelen van de automatische polarisatie

Met één van de twee regelingen kan je een vermogen bekomen dat 10% hoger ligt, en dit met een lagere vervorming.

Correctie op stuurrooster of schermrooster?

Stuurrooster

Je kan natuurlijk om het even welke correctie toepassen, maar de regeling van de polarisatiespanning van de stuurroosters is eenvoudiger. Er is geen hoogspanningstransistor of buis nodig, één enkele transistor voor een gemiddelde spanning en laag vermogen is voldoende. Deze correctie is ideaal voor een kleine versterker (met 6V6, PCL805, enz): dergelijke versterkers hebben ook baat met een stabiele werkingspunt.

De waarde van de koppelcondensatoren naar de eintrappen mag niet te groot gekozen worden, anders is de tijdsconstante van het regelcircuit te lang. Balansversterkers met 6V6 of ECL805 hebben trouwens een te kleine vermogensreserve om ook frekwenties van 25Hz en lager te versterken.

Schermrooster

De regeling met aanpassing van de stuurroosterspanning heeft slechts een beperkt effekt op hoog vermogen, als het rooster van de eindtrap (bijna) positief gestuurd wordt ten opzichte van de cathode. De diodewerking is sterker dan de correctie en maakt die eigenlijk ongedaan tijdens piekbelastingen. Daartegenover wordt de correctie door het schermrooster niet beinvloed door het signaal op het stuurrooster.

De stabilisatie van de schermroosterspanning is daardoor meer doeltreffend omdat het direct ingrijpt waar het probleem zich bevindt: de veranderlijke schermroosterspanning die een sterke invloed hebben op straalbundelpentodes. Deze schakeling zal men doorgaans gebruiken voor hogere vermogens (EL508, EL504, EL509, KT77,...).