Buizenversterkers
Welke transformator gebruiken?
Outputtransfo

Welke output transformator gebruiken voor een series regulated push pull / single ended push pull versterker? Alle mogelijkheden komen aan bod.
-

-

Een voordeel van de SRPP schakeling is dat men nagenoeg alle types transformatoren kan gebruiken om de koppeling te maken met de luidspreker. De uitgang van de versterker heeft een relatief lage impedantie: de vermogensoverdracht is het meest efficiënt bij een belastingsimpedantie van 1.2 à 1.5kΩ. Dit wilt zeggen dat verschillende transformatoren gebruikt kunnen worden.

De basisschakeling van de fabrikant staat rechts (klik op de afbeelding om de werkingsparameters te kennen). De optimale belastingsimpedantie Ra bedraagt 1kΩ. Omdat men geen luidsprekers meer kan vinden met een impedantie van 800Ω zal men een aanpassingstransformator moeten gebruiken.

Je hebt een grote keuze aan transfo's die je kan gebruiken, maar iedere transfo heeft een vermogensbelasting. Hoe groter de transfo (veel transfoblik) hoe hoeger de accijnzen, die tot 50% van het totaal vermogen kunnen oplopen. Maar kies ook geen te kleine transfo, want dan komen de bassen niet meer door.

Met deze schakeling heb je nog een verlies van meer dan één watt in iedere schermroosterweerstand. Maar we zullen zien dat we die verliezen kunnen beperken.

Voedingstransformator

Ik heb meerdere tests gedaan met voedingstransformatoren en de resultaten waren opvallend goed. Met een voedingstransfo van 220 - 10V bereik ik een vermogen van 4.7W bij een belastingsweerstand van 2Ω. De transformatieverhouding is hier duidelijk te groot, maar het signaal was zeer zuiver. Met een transfo van 230 - 26V bereik ik 4.6W bij 12Ω (de transformatieverhouding is hier te laag). De optimale verhouding is bij een transfo van 220V naar 15V. Ik zou zeker testen doen met een voedingstransfo vooralleer dat je een echte audio transfo zou kopen.



Het beeld links is gemeten met een voedingstransfo (blokgolf van 440Hz). De lage tonen zijn wat onderdrukt (de horizontale lijnen zakken weg) en de hoge tonen zijn nog zwakker (de vertikale flanken zijn krom). Maar de vervormingen bij een sinussignaal zijn nagenoeg onbestaande en de kromme bandbreedte kan opgelost worden met een tegenkoppeling.

De blokgolf en de sweep wordt gemeten zonder tegenkoppeling die de eigenschappenvan de blokgolf verbetert en de sweep lineariseert.

Rechts: de bandbreedte van de voedingstransfo


Transformator voor 100V lijn

Er is meer informatie over de transformatoren voor 100V distributielijnen op deze pagina. Dergelijke transformatoren zijn de beste oplossing voor deze schakelingen: het zijn transformatoren die specifiek gemaakt zijn voor audiotoepassingen en de impedantie bedraagt ongeveer 1kΩ (naargelang de vermogen-aanduiding op de transfo). Men kan eventueel de 16Ω uitgang van de transfo gebruiken voor een 8Ω luidspreker.

Hoewel de curve van de bandbreedte meer recht is, kan een tegenkoppeling geen kwaad, bepaalde schakelingen hebben immers een te hoge versterking (voor de huidige signaalbronnen).

Omdat dergelijke transformatoren volop gebruikt worden zijn ze gemakkelijk te verkrijgen. Koop een goed merk, anders loop je het risico op een te kromme bandbreedte.

Deze schakeling werd gebouwd met een 100V transfo met ene vermogen van 10W. Een uitgangsvermogen van 4.5W is mogelijk, men kan de 8 of 16Ω uitgang van de transfo gebruiken. ;

Met deze schakeling kan je de verliezen in de schermroosterweerstanden vermijden, maar er is een lage permanente stroom in de transfo (5mA). De stroom is te laag om de transfo in saturatie te brengen.

De schakeling wordt hier verder besproken: eigen srpp versterker.



Indien de schakeling hierboven te complex lijkt, kan je ook de schakeling rechts gebruiken die uitgerust is met twee combi-buizen ECL86.

Indien je een voedingstransfo van 115 + 115V gebruikt heb je ook een voedingsspanning van 160V die je kan gebruiken voor het schermrooster van de onderste tetrode. Verwijder dan ook de weerstand van 5.6kΩ 1.8W bespaard.

De schakeling heeft een hoge versterking en heeft eigenlijk een tegenkoppeling nodig op de cathode van de voortrap (weerstanden van 12 en 1kΩ). Met de tegenkoppeling kan je de gevoeligheid aanpassen aan de huidige bronnen. De tegenkoppeling vermindert ook de vervorming, maakt de versterker meer stabiel en verbetert de bandbreedte.

Je kan twee ECL86 PCL86 gebruiken (één triode wordt niet gebruikt) of twee EL86 en een dubbele triode ECC83 (de tweede triode kan je dan voor het ander kanaal gebruiken). Het beschikbaar vermogen bedraagt 3.5W (ECL86) of 4.5W (EL86). De aangegeven vermogens zijn vòòr de uitgangstransformator.

En als je die ongebruikte triode van de ECL86 of PCL86 toch wilt gebruiken, dit is de gewijzigde schakeling. De triode levert nu de schermroosterstroom van de bovenste tetrode (de ECL86/PCL86 is eigenlijk een triode-tetrode en geen triode-pentode).

Een bijkomend voordeel is dat er nu geen stroom door de uitgangstransfo meer moet lopen.

Push pull transformator

Deze transformatoren worden op de anode van de eindtrappen aangesloten en hebben dus een veel te hoge primaire impedantie, 4 à 8kΩ naargelang de transfo. Gebruik slechts één tak van de transfo en de meest hoogohmige uitgang van de transfo (16Ω) om de transformatieverhouding te verbeteren.

Je moet niet specifiek zo'n transfo kopen (ze zijn redelijk duur), behalve indien je later een push pull versterker zou willen bouwen.

Transformatoren voor single ended versterkers

Dergelijke transformatoren hebben een luchtspleet om het risico op saturatie van de transfo te beperken. Maar om toch aan een voldoende inductantie te geraken moeten de transfo's veel ijzer hebben. Een minimale inductantie is nodig anders worden de lage tonen niet doorgegeven.

De transformatoren zijn bijzonder duur per geleverd watt. Het voordeel is dat je geen risico hebt op ijzerverzadiging door de lage permanente stroom van de SRPP schakelingen. Maar er gaat veel vermogen verloren in de transfo, doorgaans meer dan 20% en dit kan oplopen tot 50%. Er is veel ijzer dat gemagnetiseerd moet worden en dit kost stroom.

Wat ik ook geleerd heb bij verschillende testen, is dat deze SE transformatoren enkel goed presteren bij de nominale stroom (er staan twee voorbeelden rechts). Ze zijn als het ware geoptimaliseerd om te werken met een permanente stroom en hun inductantie is veel te laag als er geen stroom loopt (de inductantie bedraagt dan 10H, wat te weinig is).

Koop geen single ended transformator, behalve indien je een single ended versterker zou willen bouwen. En dan kan ik je al zeggen dat je een veel betere klank zult hebben met een SEPP versterker. De gebruikte buizen in een SEPP versterker worden ook minder zwaar belast want de dissipatie wordt over twee buizen verdeeld.

Publicités - Reklame

-