Symmetrische versterker met PL519

De schakeling gebruikt 4 PL519, de gloeispanning wordt geleverd door een aparte transfo van 80V. Dezelfde transfo levert ook de -100V 5mA en de +200V 2mA met een spanningsverdubbelaar.

De tweede transfo levert de normale gloeispanning van 6.3V en de hoogspanning van 250V wisselspanning (350V gelijkgericht), 500mA piek (voor beide kanalen). Door de volledig symmetrische opbouw heb je weinig last van brom, zelfs met elko's die maar een waarde hebben van 100µF (220µF voor de -100V voeding). De +160V wordt geleverd door een gestabiliseerde voeding met ECL805 (één buis per kanaal).

De schakeling is een dubbele long tail, waarbij de twee triodes direct gekoppeld zijn. De eerste trimmer wordt gebruikt voor de DC instelling, er moet tussen 170 en 200V staan op de anodes van de ECC81. Naargelang de oorsprong van de buizen kan het nodig zijn dat de waarden van bepaalde weerstanden aangepast moeten worden. We gebruiken eerst een dubbele triode ECC83, een buis die een hoge gain heeft (µ = 100), de tweede buis heeft een lage inwendige weerstand en is geschikt om zware eindbuizen te sturen (we hebben een amplitude van 35V effektief nodig op de anode van de ECC81).

De condensatoren van 2.2µF en 4.7µF koppelen de twee cathodes met elkaar (nodig voor een long tail schakeling), de aparte cathodeweerstanden zorgen voor een goede DC gelijkloop, zelfs met buizen die niet gepaard zijn. Deze "truc" kan je in bepaalde moderne versterkers terugvinden, de ingreep was vroeger niet mogelijk, want er bestonden toen geen niet-gepolariseerde condensatoren van zo'n hoge waarde.

Door de sterke tegenkoppeling is de gevoeligheid van 1.25V effektief. De weerstand van 2.2kΩ kan echter gerust verlaagd worden naar 1kΩ om een normale gevoeligheid te hebben.

De eindtrap is gewoon voor een PL519. De ruststroom werd ingesteld op 25mA per buis (de stroom stijgt tot 100mA per buis bij maximaal vermogen). De outputtransfo heeft een primaire impedantie van 2 × 3kΩ en de versterker kan tweemaal 50W leveren. De belasting van de eindtrappen is bewust laag gehouden. We hebben verschillende combinaties uitgeprobeerd: in triode-modus daalt het vermogen tot iets boven de 10W en de buis moet maximaal uitgestuurd worden. De anodespanning moet naar 300V gebracht worden zodat de g2-stroom niet teveel oploopt. De PL519 is duidelijk geen buis die geschikt is voor triodebedrijf.

Bij iedere buizenversterker met outputtransformator en tegenkoppeling moeten er maatregelen genomen worden om de stabiliteit van de versterker te geranderen. Vaste regels zijn er niet, zeker als je de versterker zelf bouwt. De versterker bleek heel stabiel te zijn, maar op hoog vermogen waren er hoorfrekwente trillingen, dit effekt was sterk afhankelijk van het soort luidspreker dat gebruikt werd. De trillingen werden onderdrukt door een dubbele boucherot-filter over het primair. De weerstanden moeten best 10W exemplaren zijn. Bij transistorversterkers wordt er vaak ook zo'n filter gebruikt (maar dan met aangepaste waarden) om de faseverschuiving van de luidsprelers tegen te gaan. Achteraf heb ik geleerd dat deze typische hoogfrekwente trillingen (Barkhausen) onderdrukt kunnen worden door g3 op +20 à +50V te zetten (de aansluiting van het keerrooster komt apart naar buiten).

De versterker werkt in classe AB, het geluid is anders dan met een paar PL504, maar je hebt meer vermogensreserve ter beschikking. Een paar PL519 kan gemakkelijk meer dan 100W leveren. De versterker heeft een klank die neigt naar die van een PA-versterker, maar dit is niet storend omdat het effekt niet agressief overkomt. Je merkt duidelijk dat de versterker meer wilt geven, maar deze versterker is beperkt door de outputtransformator. De boucherot-filter is trouwens geplaatst om de transformator te beschermen.

De volledig symmetrische opbouw heeft mij geïnspireerd om een eigen versterker te bouwen. De lage versterking werd gecompenseerd door een cascode ingangstrap.