Electro-Voice versterker met EL84

De schakeling gebruikt de bekende 12AX7 (de bekende ECC83 in Europa) als voortrap en fase omkeertrap. Deze buis krijgt een gemiddelde spanning van beide voedingen (die zweven ten opzichte van de massa).

De driver is een 12BH7, een buis die een wat hogere stroom kan leveren en goed op zijn plaats is als driverbuis, maar hier een beetje een overkill is om een paar EL84 aan te sturen. De 12BH7 is wat krachtiger dan de ECC82 die wij in Europa voornamelijk gebruiken als drivertrap. In deze versterker kan men de ECC82 gebruiken als men de anodeweerstand verhoogt tot 22kΩ, de pinaansluitingen van beide buizen zijn gelijk. De EL84 is een relatief gevoelige buis en heeft genoeg aan een effektief signaal van 10V om zijn maximaal vermogen te leveren.

Iedere buis krijgt een aparte voeding zodat de voeding als een bootstrap werkt. De driverbuis ziet een oneindige dynamische weerstand en de versterking van de buis is daardoor nagenoeg gelijk aan µ (de spanningsversterking in een oneindige weerstand). Dit ondanks dat de belastingsweerstand aan de lage kant is (12k).

Door de gemeenschappelijke cathodeweerstand heeft men een mooi symmetrische uitgangspanning, de schakeling met 12BH7 is in feite ook een fasesplitter (long tail schakeling). Voorversterker, splitter en long tail vormen een Williamsonschakeling die twee uitgangssignalen leveren met omgekeerde fase en uitstekende gelijkloop. De perfecte stuurtrap!

De vermogensbuizen zijn EL84. De versterker kan 15W leveren met een vervorming die nagenoeg nihil is. Bij een hoger vermogen stijgt de vervorming.

Een van de kenmerken van de versterkers van Electro-Voice is de variabele demping van de versterker. Een te sterke demping veroorzaakt te zwakke lage tonen, terwijl bij een te zwakke demping de lage tonen niet strak zijn. De tegenkoppeling werkt zowel via de spanning (zoals een normale tegenkoppeling, en zorgt voor een betere demping) als via de stroom. Moderne versterkers gebruiken enkel spanningstegenkoppeling en een sterke demping om strakke bassen te hebben.

De twee spoelen van de voedingstransformator moeten elk slechts de helft van het vermogen leveren. De diodes en de elko's mogen dan ook zwakker zijn. Men gebruikt elko's van 2×40µF, terwijl de waarde die voor een eenvoudige lampenradio gebruikelijk is 2×50µF bedraagt.

Electro Voice A50 versterker

De eindtrap gebruikt twee 6550, die vergelijkbaar zijn met de KT88, maar een wat lager vermogen aankunnen. De 6550 is goed vergelijkbaar kwa vermogen met de 6L6 en heeft ongeveer dezelfde klankkleur. Deze buizen zijn allemaal beam tetrodes (straalbundel tetrodes) die meer lineair werken dan de EL34. De polarisatie gebeurt door een negatieve voedingspanning (niet instelbaar).

De outputtransformator heeft een uitgang voor 70V systemen (een versterker met een vermogen van 50W werd vroeger enkel gebruikt voor de sonorisatie van grote ruimtes, niet voor kamergebruik!), maar er is ook een uitgang voor normale laagohmige luidsprekers.

De tegenkoppeling heeft een regeling om de dempingsfactor in te stellen tussen 10X (spanningstegenkoppeling via de 16Ω aansluiting) en 0.1X (stroomtegenkoppeling via de serieweerstand van 2.7Ω). Tegenwoordig zal men de versterker gebruiken met een zo hoog mogelijke dempingsfactor om strakke bassen te hebben. Gebruikt men de 70V uitgang, dan is de stroomtegenkoppeling buiten werking.

Zoals je kan zien kan men een prachtige versterker bouwen met slechts een beperkt aantal componenten.

Op pagina II tonen we enkele moderne circlotronschakelingen.