De aansluitingen van de originele buis met magnoval voet. Deze buis heeft een aparte uitgang voor g3 om barkhauzen oscillatie tegen te gaan.

Originele of equivalente buizen
EL509 met magnovalvoet

De buizen hebben een bredere cathode waardoor een hoge stroom mogelijk is (meer dan 1A). Het vermogen dat nodig is om de cathode op temperatuur te brengen bedraagt 12W (9.5W voor een EL34, een "traditionele" eindbuis).

Omdat de cathode breder is, is die minder onderhevig aan het ionenbombardement. Door het ionenbombardement kunnen vermogensbuizen defekt gaan, zie defekten in buizenversterkers oplossen.

Een van de eigenschappen is de lagere inwendige weerstand van de buizen ten overstaan van normale hifi eindtrappen zoals de EL34. De demping is veel beter, de bassen zijn strak en goed gedefinieerd. Beam tetrodes zijn ontworpen om met een hogere anodestroom te werken zodat er een virtuele keerrooster gevormd kan worden.

Hoewel de buizen geschikt zijn voor zeer hoge spanningen (7kV) presteren ze zeer goed op een lagere spanning en leveren reeds hun maximaal vermogen bij een spanning van 250V indien correct aangestuurd.

De lijneindtrappen PL509/PL519 en EL509 (40KG6 en 6KG6) hebben een g3 aansluiting die naar buiten loopt. G3 is het keerrooster in een traditionele pentode of het scherm in een beam tetrode. Men kan de eigenschappen van de buis verbeteren door te spelen met de g3-spanning. Een spanning van +20V ten opzichte van de cathode zou gunstig zijn. De minder sterke EL504/PL504 (6GB5) heeft geen aparte g3 aansluiting.

Het is dus normaal dat dergelijke buizen ook in hifi versterkers gebruikt worden, maar het aantal beschikbare buizen is eerder beperkt (amerikaanse referentie: 40KG6). Een nadeel van deze buizen is de vreemde spanning voor de gloeidraad. Dit wordt veroorzaakt door de serieschakeling van alle buizen in televisies (om een keten van 300mA te vormen). Een PL519 heeft bijvoorbeeld een spanning nodig van 40V.

Men zal geen originele EL509 buizen vinden. Deze zijn nooit gemaakt ten tijde van de televisies met buizen. Men kon geen transformator gebruiken in kleurentelevisies, het magnetisch veld van de transformator zou storingen in het beeld veroorzaken. De gloeispanning werd uitsluitend bekomen door een seriekring.

Men kan wel amerikaanse buizen 6KG6 vinden, die in sommige televisiemonitoren gebruikt werden (gloeispanning van 6.3V). Deze buizen hebben soms de gecombineerde aanduiding 6KG6/EL509. Deze buizen worden nu nog gemaakt en hebben betere eigenschappen dan de originele buizen die misschien versleten zijn (en in ieder geval nooit meer gepaard kunnen worden).

Beeld links: caractetistieken van een originele 6KG6/EL509 met magnovalvoet.

Deze buis van Svetlana wordt nog in Rusland gemaakt (als ze even Ukrainen niet aanvallen)

De grafiek is bedoelt voor een schakeling met schermroosterstuuring ("enhanced triode"). De stuurroosterspanning bedraagt 0V maar men kan de schermroosterspanning wat verhogen (tot maximaal 150V) als men een negatieve stuurroosterspanning gebruikt. Met de stuurroosterspanning op 0V heeft men echter de hoogste gevoeligheid van de buis (hoogste versterking).

Men kan ongeveer dezelfde eigenschappen bekomen met een meer normale sturing op g1. De stuurroosterspanning moet dan voldoende negatief zijn zodat de spanning niet positief wordt bij de signaalpieken. De schermroosterspanning kan maximaal 160V bedragen (gestabiliseerd).

De PL519 is een beam tetrode met de wikkelingen van het schermrooster in het verlengde van die van het stuurrooster. De buis heeft daardoor een zeer hoog rendement, zeker als de buis lineair gebruikt wordt (audio toepassingen) want het schermrooster vangt weinig electronen op.

Een versterker met EL509 wordt hier besproken (gebouwd rond 2000, originele uitvoering van de eindbuizen met magnovalvoet).

Omdat de vraag naar EL509 hoog blijft zijn er fabrikanten die buizen op de markt gebracht hebben, maar met de meer gebruikte octalvoet. Dit is de EL509 met octalvoet.

Rastereindtrappen

Ik heb een zeer goede 2*12W versterker gebouwd met viermaal PCL805 (rastereindtrappen van zwart-wit televisies), de schakeling staat hier. Deze buizen hebben een ingebouwde triode, waardoor een aparte triodebuis niet nodig is.

De PL508 was oorspronkelijk een rastereindtrap voor kleurtelevisie. Het maximaal vermogen is beperkt (anodedissipatie beperkt tot 12W), maar de buizen hebben anders dezelfde eigenschappen als de PL504. Deze buizen zijn moeilijker te vinden en sommige buizen hebben misschien al een verminderde emissie, waardoor het moeilijk is de buizen te paren. Met een paar NOS buizen haal je gemakkelijk een vermogen van 15W per kanaal.