Buizenversterkers
Van pentode tot sweep tube
Sweep tube

We tonen hier de overgang van gewone pentode naar buizen die specifiek ontworpen zijn geweest om hoge stroompieken te leveren. Deze buizen zijn uitenmate geschikt om gebruikt te worden in push pull eindtrappen die in classe AB werken met een lage ruststroom.
-

-

Van pentode naar sweep tube in vier stappen

Er zijn wat problemen met de correcte benaming van de verschillende types buizen, beam tetrodes worden soms aangegeven als pentodes in datasheets, in de Verenigde Staten wordt soms de benaming power pentode of beam pentode gebruikt. Helaas kan ik je hier niet helpen met een eenduidende naam, want die bestaat gewoon niet.

Eindtrappen die in de magnetische afbuiging van televisies gebruikt werden moeten een hoge stroom kunnen leveren en om dat te bereiken zijn speciale buizen ontwikkeld.

Drie roosters
1 - Pentode EL84 EL34
Echte pentodes hebben drie normale roosters: stuurrooster, schermrooster en keerrooster met een strakke spoed voor het stuurrooster en een zeer losse spoed voor het keerrooster. Deze buizen hebben een hoge versterking maar een relatief laag rendement, 20 à 30% van de electronenstroom wordt door het schermrooster opgevangen. Voorversterkerpentodes zijn ook echte pentodes.

Een kenmerk van pentodes is dat ze een wat kromme caracteristiek hebben, die gecompenseerd moet worden door een ultra lineair schakeling of een sterke tegenkoppeling als men een hifi versterker wilt bouwen. Deze buizen zijn wel uitermate geschikt in een gitaarversterker.

Twee roosters en
beam forming plates
2 - Beam plates PCL86 PCL82 6CA7 ELL80
Bepaalde buizen hebben één enkele eigenschap van de sweep tubes hebben overgenomen, namelijk de beam plates in plaats van het keerrooster (het zijn dus tetrodes). Stuur- en schermrooster hebben niet dezelfde spoed. Electronisch gezien zijn de eigenschappen van die buizen vergelijkbaar met die van pentodes, dus meer stroom dat opgenomen wordt via het schermrooster (en als gevolg een lager rendement).

De 6CA7 is het amerikaans equivalent van de EL34 maar beide buizen hebben exact dezelfde eigenschappen. Ze klinken ook identiek (geloof niet wat bepaalde sites vertellen om je aan te zetten om een andere type buis in je versterker te proberen).

Twee roosters met gelijke spoed
en beam forming plates
3 - Beam tetrode 6V6 6L6 KTxx PL84* EL86*
Deze buizen hebben een tweede eigenschap van de sweep tubes overgenomen, de gelijke spoed van stuur en schermrooster. Oorspronkelijk waren die buizen zo ontworpen om het Philips patent op pentodes te omzeilen. Deze lampen zijn niet specifiek ontworpen om een hoge stroom te kunnen leveren en de spoed van het stuurrooster en schermrooster is vaak strakker. Deze buizen hebben een hogere versterking dan de sweep tubes.

* De PL84 en EL86 zijn pentodes met 3 roosters, maar met stuur- en schermrooster met eenzelfde spoed. De eigenschappen zijn niet vergelijkbaar met die van de EL84.

Twee roosters met gelijke spoed,
beam forming plates
en zeer hoge piekstroom
4 - Sweep tube EL300 PL500 PL504 PL508 PCL805 PL519
Deze buizen zijn voorzien om een hoge stroom te kunnen leveren: een grote cathode en een lossere spoed van stuur- en schermrooster. Vaak zijn de buizen ook zodanig gebouwd dat ze de hoge anodespanning kunnen verdragen met een anode aansluiting bovenaan de buis. Deze buizen hebben een hoog rendement maar zijn minder gevoelig.

De afstand van het stuurrooster tot de cathode moet constant zijn, zodat alle electronen op dezelfde manier beinvloed worden, daardoor werkt de buis meer lineair. Bij een cylindrische cathode vormen de wikkelingen een cirkel rond de cathode, terwijl bij een rechthoekige cathode de wikkelingen een rechthoekige vorm hebben. De rechthoekige cathode wordt gebruikt bij buizen die een hoge stroom moeten kunnen leveren (grotere oppervlakte).

Als het schermrooster dichter bij het stuurrooster zit is de invloed van het rooster sterk (zie de afbeelding van de PCL805, maar dat is ook het geval voor anlle buizen uit categorie 4). Het schermrooster met zijn positieve spanning versnelt de electronen die het stuurrooster gepasseerd zijn.

PL83

ELL80

6CA7

De PL83 is een standaard pentode [type 1], op de afbeelding zie je het stuurrooster dicht bij de cathode en op redelijke afstand het schermrooster met een wat lossere spoed. De lamp heeft ook een keerrooster die niet zichtbaar is door de kleine opening in de buis.

De lamp werd als videoversterker gebruikt en bestaat enkel in "P" uitvoering (serieschakeling van de gloeidraden). De PL83 kan ook als audio eindtrap gebruikt worden met een lager vermogen dan de EL84.

De ELL80 is een tetrode met een spoed dat verschillend is voor stuur- en schermrooster [type 2]. De buis heeft ook beam forming plates. Dit is een buis die kortstondig gefabriceerd werd op het einde van het buizentijdperk. De stereoversterkers deden toen hun intrede en met één enkele buis kon men een versterker bouwen voor tweemaal 3W, die goedkoper was dan een transistorversterker.

De 6CA7 is het amerikaans enquivalent van de EL34, de lamp heeft beam forming plates in plaats van een keerrooster, maar de eigenschappen zijn vergelijkbaar met die van de EL34. Type 2 lamp.

PCL805

6V6

De PCL805 / ECL805 wordt niet echt aangezien als sweep tube (deze benaming wordt doorgaans enkel gebruikt woor lijneindtrappen en niet rastereindtrappen). De PCL805/ECL805 heeft nochtans alle eigenschappen van een sweep tube, maar voor een lager vermogen.

Je merkt dat de wikkelingen van het schermrooster in het verlengde van die van het stuurrooster liggen [type 4].

Het is mogelijk een zeer goed klinkende stereo versterker te bouwen met slechts 4 ECL805 in totaal.

De 6V6 heeft ook gelijklopende wikkelingen (het was één van de eerste buizen, samen met de 6L6) die dit kenmerk had [type 3]. Er waren speciale machines nodig om te kunnen garanderen dat beide wikkelingen in elkaars verlengde zouden liggen.

Publicités - Reklame

-