Buizenversterkers
De eindtrap
EL34

De EL34 is één van de buis die het meest gebruikt wordt voor audioversterkers. Het is een traditionele pentode die de beste eigenschappen heeft in een ultra lineair schakeling.
-

-

Als je wat meer vermogen wenst dan wat een EL84 kan leveren, dan is de stap naar de EL34 snel gezet, in single ended eindtrap is dat 10W en in push pull kan het vermogen sterk oplopen, naargelang het maximaal niveau van vervorming dat je aanvaardbaar vindt.

De EL34 is een klassieke pentode zoals de EL84, dus met drie roosters: een stuurrooster, een schermrooster en een keerrooster. Op de afbeelding ziet men het stuurrooster en het schermrooster. In tegenstelling met beam tetrodes liggen de twee roosters niet in elkaar's verlengde, maar de spoed van het schermrooster is veel losser.

Het te versterken signaal wordt op de stuurrooster aangeboden die de electronenstroom moduleert. Het schermrooster wordt op een vaste positieve spanning gebracht en beperkt de invloed van de anode, waardoor er een sterkere versterking mogelijk is (de anodestroom is minder afhankelijk van de anodespanning). Tot 10% van de electronen worden opgevangen door het schermrooster en zijn dus verloren wat de verstering van de buis betreft. Het keerrooster stuurt de electronen afkomstig van de anode terug (secundaire emissie), de snelle electronen afkomstig van de cathode kunnen wel door.

Zoals de EL84 heeft de EL34 nog gedeeltelijk de eigenschappen van een tetrode, namelijk de knik in de curve, waardoor de vervorming hoger is in pentodeschakeling dan in triodeschakeling, vooral als de buis sterk uitgestuurd wordt. Een EL34 pentode-configuratie moet een sterke tegenkoppeling hebben (of een ultralineairschakeling).

De tetrode-knik ontstaat als de anodespanning lager komt dan de schermroosterspanning. De schermroosterspanning wordt meestal vast gehouden door een condensator. Als de anodespanning laag is ten opzichte van de schermroosterspanning, dan loopt er meer stroom naar het rooster dan naar de anode. De keerrooster kan het effekt niet 100% onderdrukken. Het effekt is vooral merkbaar bij een minder nauwkeurige buisconstructie.

De EL34 kan in triodeschakeling werken, maar dan is het vermogen beperkt tot minder dan 10W. Een betere oplossing is de ultra-linear configuratie, waarbij de schermrooster op een aparte wikkeling van de balanstransformator geschakeld wordt. Men bereikt de beste audio-eigenschappen met een aftapping op 43% zoals bij de EL84. Daarbij wordt de buis "getemd", de vervorming daalt, maar ook het maximaal vermogen wordt wat lager.

Versterkers met EL34 buizen worden ofwel als hifi versterker gebruikt met een vermogen van 20W (en een classe-A instelling) of als PA versterker (met een classe AB en zelfs B-instelling). De vervorming is moeilijk beneden een bepaalde waarde te krijgen als de buis maximaal uitgestuurd wordt. Door de hoogspanning te verhogen kan men de impedantie van de balanstransformator verhogen, waardoor de vervorming daalt.

Afbeelding links:
De curve van een EL34 is allesbehalve lineair, maar ook de lijnen die met verschillende roosterspanningen getrokken worden liggen niet op een gelijke afstand van elkaar. Deze buis wordt best met een ultralineare schakeling gebruikt (met een speciale transfo).

Doordat de buizen gemakkelijk overstuurd worden en dan typische vervormingen veroorzaken zijn ze ideaal in gitaarversterkers. De vervormingen stijgen geleidelijk en worden als aangenaam ervaren.

In vergelijking met andere buizen zoals de KT77 of EL509S is dit een buis die ontworpen is voor een relatief hoge spanning en lage stroom (de buis heeft een lage perveance). Daardoor kan de cathode kleiner uitgevoerd worden (minder vermogen gaat verloren in de gloeidraad), maar is de dempingsfactor van een versterker uitgerust met dergelijke buizen slechter.

De EL34 wordt tegenwoordig nog steeds gefabriceerd door verschillende fabrikanten, maar de specificaties zijn niet noodzakelijk dezelfde als de oorspronkelijke buis. Het is daarom aangewezen 4 gepaarde buizen te kopen (bij dezelfde leverancier, natuurlijk!) anders mag je zeker zijn dat je enorm veel vervorming zal hebben.

De verschillende versterkers met EL34 staan op een volgend epagina.

Publicités - Reklame

-