Monobloc of stereo

Met een monobloc versterker moeten een aantal componenten dubbel gekocht worden: voedingstransfo, filterelko's, behuizing,... Dit zijn toevallig ook de duurste componenten van de installatie.

Maar bij een monobloc versterker zijn beide kanalen volkomen gescheiden, en dat kan in veel gevallen een pluspunt zijn. Als een kanaal op vol vermogen moet werken zakt de hoogspanning en wordt ook het andere kanaal beinvloed via de schermroosterspanning (er zijn echter verschillende systemen om deze beinvloeding te beperken).

De hoge wisselende anodespanningen op de eindtrap kunnen ook instralen op de voortrappen, met een vermindering van de kanaalscheiding tot gevolg.

De curve van een EL34 is allesbehalve lineair. Deze buis wordt best met een ultralinear schakeling gebruikt (speciale transfo). De schakeling kan je zien bij de betreffende buisbespreking. De buis EL504 heeft de eigenschappen van de PL504, maar met een gloeispanning van 6.3V. De buis wordt nog verkocht en is te vinden op betrouwbare sites zoals Conrad. Koop liever in zo'n online winkel dan bij een verzendchinees, je bent tenminste zeker dat je de buizen binnen de week hebt ontvangen. De amerikaanse 6KG6 komt overeen met de europese EL509 (6.3V gloeispanning), terwijl de 40KG6 overeenkomt met de PL509 (40V gloeispanning). Kleine buizenvoorraad: PCL805, ECL805, EL508, EL504, EL300, PL519, EL509S en zonder verpakking KT77, EL84, EL83 en ECC81.

Welke eindtrappen kiezen?

Eén opmerking is in dit verband van belang: gebruik geen buizen made in china (via aankoopsites zoals wish of alibaba): deze buizen halen de minimale caracteristieken niet, de vervorming is te hoog, de levensduur beperkt. Quality control is doorgaans onbestaande bij dergelijke producten. De buizen worden zo goedkoop gefabriceerd in fabrieken die na een paar maanden sluiten. het is onmogelijk defekte buizen te vervangen want de fabriek bestaat niet meer.

De westerse landen zijn begonnen met versterkerbuizen te gebruiken in het interbellum. In de loop der jaren hebben ze ervaring opgebouwd: welke grondstoffen te gebruiken voor de verschillende electrodes, wat is de beste samenstelling van de cathode,... Met deze kennis kunnen de europese en amerikaanse fabrikanten buizen bouwen die betrouwbaar zijn en lang meegaan. China daartegenover had zijn industriele revolutie niet meegemaakt. China bouwt de bekende buizen na, maar heeft niet de finesse en de kennis om de juiste grondstoffen en proceduresd te gebruiken. De chinese buizen lijken op amerikaanse buizen, maar zijn in feite minderwaardig.

Men zegt vaak dat iedere buis een verschilllende klankkleur heeft, bijvoorbeeld bij de overgang van EL34 naar EL509. Dit is ook niet verwornderlijk als je weet dat beide buizen totaal verschillende eigenschappen hebben.

• De EL34 werkt het best bij een zeer hoge anodespanning en heeft een hoge inwendige weerstand (lage demping). De beste versterkers gebruiken een ultra-lineaire schakeling om de vervorming te beperken. De EL34 is een typische pentode met bijhorende eigenschappen (hoge inwendige weerstand en hoge versterking)

  De buis geeft een aangename klank met een lage vervorming en is ideaal voor hifi versterkers.

• De EL509 daartegenover komt pas goed tot zijn recht bij een voldoende hoge anodestroom. De schermroosterspanning moet lager ingesteld worden. De EL509 is een beam tetrode met eigenschappen die gedeelteliojk neigen naar die van een triode (lagere inwendige weerstand en lagere versterking).

  De buis heeft meer punch dan een EL34 en de voeding moet voorzien zijn op de hoge stroompieken.

In plaats van de buizen te vervangen door een andere type omdat men niet gelukkig is met de klankkleur zou men beter controleren of het werkpunt van de buizen wel correct is. Dit betreft niet enkel de ruststroom, maar ook de impedantie van de outputtransfo. Men kan de uitgangsimpedantie van de eindtrappen aanpassen aan de transfo door de ruststroom te wijzigen (zoland de maximale diddipatie niet overschreden wordt bij vol vermogen).

Het is mogelijk een buizenversterker te bouwen met de onderdelen die men in een ladekast heeft. Zelfs zonder tegenkoppeling en met recuperatie-onderdelen klinken de meeste buizenversterkers redelijk goed, wat niet gezegd kan worden van transistorversterkers. Maar om een versterker te bouwen die ongelofelijk goed klinkt heb je wat meer nodig. 40 jaar geleden ben ik begonnen met buizenversterkers te bouwen omdat het gemakkelijker ging dan transistorversterkers, maar om een echt goed klinkende buizenversterker te bouwen heb je kennis en ervaring nodig.

Een lijst van europese vermogenspentodes is hier te vinden. De meeste versterkers zijn push pull versterkers die enkel verschillen in de fase omkeertrap of drivertrap.