We zien de aanduider achtereenvolgens uit, half verlicht en volledig verlicht.

Het voordeel van dit type indicator is dat het stroomverbruik zeer laag is en het benodigde vermogen om de buis te laten branden vrijwel nul is: het is een roostergestuurde triode. Het te meten circuit wordt dus niet belast.

Deze indicator werd op sommige computers gebruikt om de status van registers (aan of uit) weer te geven.

De D geeft een verwarmingsspanning van ongeveer 1 V aan (of 1,2 V voor sommige buizen), de M wordt gebruikt voor indicatoren en de 1 geeft aan dat er losse draden zijn (geen buisvoet). De anode bevindt zich verder van de andere draden (zie foto): a: anode, f: gloeidraad, g: rooster.

De DM160-indicator werkt op een maximale anodespanning van 65 V (maximum verbruik 0,6 mA). De indicator is uitgeschakeld bij een roosterspanning van -3V à -5V en licht op bij 0 V. De gloeispanning bedraagt 1 V (30 mA).

Deze indicator kan worden gebruikt om de bedrijfsstatus van de versterker weer te geven; het is mooier dan een led of zelfs een pilot lamp met gloeilamp.

Het schema van een type VU-meter is rechts afgebeeld; deze licht feller op afhankelijk van de muziek. Dit was erg populair in discotheken in de jaren 70, toen er een toepassing werd gevonden voor triacs, die toen net waren uitgevonden.

Voor de gloeidraad is een voeding nodig van 1V en de spanning kan worden verkregen met een 270Ω weerstand vanaf de gelijkgerichte en gefilterde 6,3V-spanning. Het probleem is dat dit een direct verhitte buis is die op een bepaalde manier geaard moet worden. Daardoor is de DM160 moeilijker te gebruiken dan een normale afstemindicator (EM...), maar niet veel moeilijker. Het is het beste om een kleine aparte transformator te gebruiken; 6.3V 1VA is voldoende voor twee buizen: daarmee vermijden we dat een spanningsoverslag in een andere buis de DM160 zou beschadigen.

De schakeling kan in stereo worden geïmplementeerd, maar de voeding is globaal (de gloeispanning en de hoogspanning zijn gemeenschappelijk en aangegeven door de twee afgesneden weerstanden).

Voor de anodespanning gebruiken we de algemene hoogspanning, die we met een 47kΩ weerstand reduceren (47k bij een hoogspanning van 300 V), de stroom moet 5mA bedragen om een goede werking van de spanningsstabilisator te garanderen. De stabilisatiebuis is een 85A2 die de spanning stabiliseert op 85 V (een zener had ook gebruikt kunnen worden, maar die is minder aantrekkelijk). Deze buis heeft geen gloeispanning nodig, het is een neonlamp, maar hij wordt niet als indicator gebruikt.

De te meten wisselspanning wordt afgenomen van één van de anodes van de eindtrap, de wisselspanning is voldoende om de indicator volledig te laten oplichten. De instelbare potentiometer is zo afgeregeld dat de indicator net uit is wanneer er geen audiosignaal is. Het wisselstroomsignaal wordt gelijkgericht en produceert een spanning die de negatieve spanning minder negatief maakt en de indicator laat oplichten.

Controleer of de spanning op het rooster van de DM160 niet positief wordt bij hoog vermogen. Plaats eventueel een weerstand in serie met de condensator die het signaal doorgeeft (dit is de weerstand zonder waarde). Begin met 100kΩ en verhoog de waarde indien nodig.

Voor eenvoudige aan-uit aanduiding schakel je de buis uit met een spanning van -5 V op het rooster: het gedeelte met de twee diodes kan dan worden weggelaten.

Ik beschik hier over 12.6V gelijkgericht en gefilterd voor een bluetooth module. Omdat de gloeispanning van de versterker 25V bedraagt (buizen in serie) heb ik besloten gebruik te maken van de 12.6V spanning. De transfo kan dat extra vermogen leveren.

Ik heb wel gemerkt dat de DM160 een meer negatieve spanning nodig heeft om te doven, namelijk -4.5V. Dit komt door de anodeweerstand van 33k. De DM160 is namelijk een soort triode en gedraagt zich ook als een triode. Een triode wordt meer beïnvloed door de anodespanning dan een tetrode of pentode.

Als de triode uit geleiding gaat (bijvoorbeeld door een roosterspanning van -3V) dan is er geen stroom meer door de anodeweerstand. Er is dan geen spanning meer over de anodeweerstand en de anodespanning stijgt tot 82V. Door de hogere anodespanning (20%) verschuift echter het werkpunt van de triode, die nu weer een beetje in geleiding gaat.

Om de triode te doven heeft men een spanning van -4.5V nodig (in plaats van -3V als de buis door een vaste spanning van 65V gevoed wordt). De roosterspanning wordt gemeten ten opzichte van de +12.6V (de meest positieve gloeidraad). De trimmer is bijna volledig gedraaid (ongeveer 7.3V op de loper). De anodeweerstand verlaagt de stroomversterking van de triode maar is nodig om de DM160 te beschermen.

De indicatorprint met de nodige componenten. Je ziet goed welke onderdelen in tweevoud voorzien moeten worden.

Een multiturn trimmer is niet nodig, dit is de enige trimmer die ik in stock had. De regeling is niet kritisch en de lichtonderbreking is volledig als de trimmer bijna volledig aan de meest negatieve kant staat.

Het gloeien van de stabilisatorbuis (gevuld met neongas) gebeurt aan de binnenkant. In vergelijking met een normaal neon lampje is de spanningsstabilisatie beter en kan de buis tot 30mA verdragen.

De DM160 is een "Special Quality" buis met een lange levensduur, ongeveer 10.000 uur als men de specificaties volgt (maximale gloeispanning, anodespanning en rooster niet positief).

Een video van de werking van de DM160 (120MB) kan je hier downloaden.

Meer informatie over afstemogen (magisch oog) kan je hier vinden.