De radio
| Een tuner is een radio-ontvanger zonder audio versterker. De bedoeling is de tuner aan te sluiten op een versterker om grotere ruimtes te sonoriseren. |
-
Een tuner is een radio zonder versterker en luidspreker en moet aangesloten worden op een externe versterker. De geluidskwaliteit moet dus beter zijn, maar in het algemeen is de kwaliteit van buizenontvangers zeer goed, zelfs met standaard-onderdelen. Voor het AM gedeelte gebruikt men een completere ingangsfilter zodat storingen van naburige zenders beter onderdrukt kan worden. De 9kHz toon wordt onderdrukt door een afgestemde filter over de detectiediode. Voor het FM gedeelte wordt er gebruik gemaakt van een stille aftemming (squelch), de funktie wordt uitgevoerd door de triode B5 (EABC80) die de gelijkgerichte FM spanning op het rooster ontvangt. Als er een antennesignaal aanwezig is, dan wordt het rooster sterk negatief en is de buis uit geleiding. Als er een zwak antennesignaal is, dan is de buis in geleiding en werkt als een laagohmige impedante naar de massa voor de audiofrekwenties. Er is een extra middenfrekwent trap aanwezig in vergelijking met een normale radio. De uitgang gebeurt via een triode die in cathodevolger geschakeld is zodat men een laagohmige uitgang heeft. De hoogspanning wordt beter gefilterd dan in een normale radio, men heeft 3 elko's van 50µF, daar waar een gewone radio slechts 2 zulke elko's heeft (en de versterker trekt een hogere stroom). Achteraf was het mogelijk een stereomodule in te bouwen. De module was in de fabriek afgeregeld.
De volgende schakeling is een zuivere FM ontvanger, dus zonder AM gedeelte. Hier ook met de ECC85 als voorversterker, oscillator en mengbuis en twee EF89 als middenfrekwent versterkertrappen. In een AM/FM ontvanger wordt de heptodedeel van de ECH81 gebruikt als eerste MF versterker. De audiotrap gebruikt een ECL82, een gecombineerde buis triode + pentode met een uitgangsvermogen van 3.5W. De ECL82 is in feite geen echte pentode, maar een "beam tetrode" die een hoger rendement heeft. Het vermogen van deze buis is eerder beperkt in vergelijking met bijvoorbeeld een enkelvoudige pentode zoals de EL84 of de ECL86 die later op de markt zal gebracht worden. Deze FM-ontvanger heeft geen AGC (automatic gain control = AVR: automatische volumeregeling), wat normaal niet nodig is voor voor FM (de amplitude van het signaal speelt geen grote rol en meestal is er toch clipping in de laatste middenfrekwent trap). Door de relatief hoge roosterweerstand van beide MF pentodes zorgt de diode-werking van de buis voor een negatieve roosterspanning die afhankelijk is van de sterkte van het middenfrekwentsignaal, zo is er toch nog een zekere regeling. De negatieve spanning wordt doorgevoerd naar de voortrap om daar ook de versterking te beperken bij sterke signalen. Een afstemoog kan aangesloten worden op de elko van de discriminator. Deze schakeling toont goed aan hoe eenvoudig een buizenontvanger kan zijn.
Nog een echte FM tuner zonder audio-gedeelte. De eigenschappen zijn veel beter dan die van een klassieke radio. De tuner werd in kit aangeboden. Het is een frans ontwerp en dat is goed te zien aan de buizen die "horizontaal" getekend worden. Deze tuner gebruikt twee frame grid buizen (buizen met spanroosters), de EF184 en de ECC189. Door de roosters op een metalen kader te spannen kan men fijnede draden gebruiken en de draden kunnen dichter bij elkaar liggen, zodat de buis de electronenstroom beter kan controleren. De spanroostertechniek is een van de laatste ontwikkelingen wat betreft radiobuizen. We beginnen met een hoogfrekwent cascode gedeelte die een hoge versterking heeft en een zeer lage ruisbijdrage. Men gebruikt hier één van de laatst ontworpen buizen, de ECC189 die ook in VHF televisietuners gebruikt werd. De eerste triode wordt aangestuurd zowel op zijn rooster als op zijn cathode (in tegenfase). De tweede triode wordt via de cathode aangestuurd zoals bij een typische cascodeschakeling. Deze buis werd voor het eerst gebruikt in 1960 (toen er reeds transistoren bestonden, maar die konden onmogelijk zo hoog in frekwentie gaan). Een cascodeschakeling beperkt het effekt van de capaciteit tussen rooster en anode door de anode op een redelijk vast potentiaal te houden (eerste triode) en door de rooster op een vast potentiaal te houden (tweede triode). Deze schakeling heeft in feite de voordelen van een pentode zonder de nadelen ervan. De mixertrap gebruikt een aparte triode als oscillator en een pentode voor het menggedeelte. Omdat de signaalsterkte hier reeds voldoende is, is de ruisbijdrage van de pentode verwaarloosbaar. De gebruikte buis is een ECF82, een buis die niet veel gebruikt werd. Ook deze buis was ontworpen als mengtrap in VHF tuners.
De signaaldetectie gebeurt met een dubbele diode EB91 en het signaal wordt naar de triode ECF82 gestuurd (gemeenschappelijke anode schakeling) om de impedantie te verlagen. In tegenstelling met transistoren is het goed mogelijk een middenfrekwent buis te gebruiken voor de lage frekwenties. Met transistoren is dit minder het geval: transistoren voor radiofrekwenties hebben een lagere versterking en produceren meer vervorming dan transistoren die speciaal gemaakt zijn voor laagfrekwente toepassingen. Ontvangers op batterijen bestonden er al voor de tweede wereldoorlog, doorgaans gebruikte men een autobatterij voor de gloeispanning en speciale batterijblokken bestaande uit zo'n 100-tal cellen voor de hoogspanning. Maar er zijn ook speciale buizen ontworpen voor gebruik met batterijen. |
Publicités - Reklame