DAB

DAB werd meer dan 25 jaar geleden gelanceerd en zou de FM uitzendingen moeten vervangen. Hoewel het systeem technisch interessant is, zijn er verkeerde keuzes gemaakt waardoor het bereik beneden peil is en DAB maar niet van de grond geraakt.

Ik begeef mij naar de dichtsbijzijde electro-zaak in mijn buurt (Mediamarkt) op zoek naar een DAB-radio. Eerste minpunt: minstens dubbel zo duur als een grwone radio. Zit het kijk- en luistergeld inbegrepen in de prijs misschien?

Tweede minpunt: nix te ontvangen. Ik trek de antenne uit, hou de radio in de lucht en doe een full scan. Na één minuut: geen resultaat. Het heeft dus geen zin een DAB radio te kopen als je in Oostende woont (of in de buurt) want in een normale situatie zal je ook niets kunnen ontvangen. En zelfs op 15km van de zender van Egem heb je geen ontvangst binnenshuis.

En zeggen dat DAB al meer dan 25 jaar bestaat!

Een 25-tal jaren geleden is DAB ontstaan. Het zou een nieuw systeem worden met extra mogelijkheden, maar waar het op aankwam, namelijk het bereik van de zenders en de geluidskwaliteit was DAB een ferme stap achteruit. Het DAB signaal kon niet overal ontvangen worden en de digitale compressie was zodanig sterk dat de geluidskwaliteit slechter was dan bij een FM uitzending. Ontvangst in de auto was enkel mogelijk in de buurt van een zender. De situatie was vergelijkbaar met de situatie aan het begin van het GSM systeem. Voor de GSM was er vraag naar een doeltreffend systeem (die er ook gekomen is), maar er is geen vraag naar een DAB systeem: enkel als die gratis internet zou aanbieden zou die misschien kunnen doorbreken.

DAB is trouwens ontstaan rond het tijdstip van de eerste tests met het GSM systeem. Het was toen de bedoeling dat enkele GSM masten gebruikt zouden worden voor DAB (want ook DAB heeft een zeer beperkt bereik). Maar dat is er niet van gekomen, en nu heeft het GSM netwerk een perfekte dekking, maar niet het DAB netwerk.

DAB werkt met een hogere frekwentie dan de FM (de VHF-III band om precies te zijn). En wie nog naar televisie in de jaren '60 gekeken heeft, weet dat je een antenne nodig had (dat was vòòr de teledistributie). Voor een DAB programma op dezelfde band is er dus ook een antenne nodig (behalve als je dicht bij een zender staat).

Het is mogelijk de FM zenders van de VRT te ontvangen in het buitenland en in Wallonie, maar dat is niet mogelijk met DAB. Vaak reikt het bereik zelfs niet tot aan de grens! Er is ook geen animo om meer steunzenders te plaatsen, want niemand luistert naar de DAB. Het bekende probleem: waarom investeren in DAB als niemand naar de programma's luistert?

DAB heeft wel een paar voordelen: een frekwentie kan meerdere programma's bevatten (wat niet mogelijk was bij FM), het is hetzelfde systeem als bij DVB-T. Je hebt dus alle zenders van de VRT op één frekwentie, alle zenders van de medialaan op een andere frekwentie, enz.

Een ander voordeel (maar dit is niet direct een voordeel voor de consument): alle steunzenders die eenzelfde groep programma's uitzenden kunnen dezelfde frekwentie gebruiken. Het voordeel is dus dat er meer frekwenties vrijkomen, omdat éénzelfde frekwentie overal gebruikt kan worden (overspraak wordt automatisch onderdrukt door het coderingssysteem).

Maar de kleine lokale radio's hebben niet de middelen om een eigen netwerk op te starten. Enkel de grote commercieële groepen die eenheidsworst aan de lopende band produceren en Radio Maria kunnen een DAB netwerk realiseren. En de VRT of de grote commercieële groepen gaan geen kanaal vrijmaken voor een kleine lokale zender.

De geluidskwaliteit kan uitstekend zijn, met een hoge dynamiek zonder storingen, een perfekte kanaalscheiding, maar daarvoor moet ook de maatschappij zorgen: op één frekwentie kunnen er immers veel programma's voorzien worden (in relatief lage kwaliteit) of een beperkt aantal programma's in hoge kwaliteit.

Dan is DAB+ gekomen, en alle klassieke DAB ontvangers mochten op de schroothoop: de gebruikte frekwentieband is dezelfde, maar de codering is niet compatibel. De mensen die niet op DAB overgestapt zijn hadden groot gelijk, en het is niet de "+"-versie die nieuwe gebruikers zal aantrekken, want die lost het probleem van het beperkt bereikt niet op.

Nog een probleem van de digitale uitzendingen: je hebt signaal of geen signaal, maar er is geen indicatie over de kwaliteit van het signaal (waar is de ouderwetse S-meter van de radio-amateur of de afstemoog van de oude lampenradios gebleven...). Als je ergens geen ontvangst heb, weet je dus niet of je misschien wel ontvangst zou hebben door een betere antenne of door de antenne op een andere plaats op te stellen: er is totaal geen feedback.

In plaats van de VHF-III band te gebruiken, hadden de ingenieurs beter gekozen voor de VHF-I band (een andere televisieband die niet meer gebruikt wordt), dus de band van 40 tot 85MHz in plaats van 175 tot 240MHz. Deze band ligt onder de FM band terwijl de VHF-III band ver boven de FM band gelegen is. De beschikbare bandbreedte is ruim voldoende, de band werd gebruikt voor televisieuitzendingen (de band is dubbel zo breed als de FM band).

Het voordeel van de VHF-I band is dat de golven zich op eenzelfde manier voortbewegen als op de FM band. Men heeft ontvangst binneshuis, in de tunnels enz. Het bereik van een zender is ook groter (voor zover dat er sterk genoeg uitgezonden wordt).

Vanwege de hoge frekwentie is er een speciale auto-antenne nodig (de FM antenne is niet geschikt). De antenne is ongeveer 10 cm lang en moet tegen het raam geplakt worden, de zijkant moet contact maken met de carrosserie. Ik gebruik een autoradio met DAB ontvangst en aangepaste antenne die tegen een ruit geplakt kan worden, want binnen het gebouw is er geen ontvangst.

Om dezelfde dekking te hebben met DAB als met FM zou men het aantal steunzender moeten vertienvoudigen. En dat allemaal is het gevolg van een verkeerde frekwentiekeuze bij het lanceren van het systeem.

Om de mensen aan te zetten om over te stappen naar DAB wordt er gedreigd de FM uitzendingen stop te zetten (dit is gebeurd met de analoge televisie, dus waarom niet met de radio). In de huidige stand van zaken (met veel te weinig steunzenders) betekent dit echter dat er geen radio-ontvangst meer mogelijk is binnenshuis, in grensgebieden, in tunnels, enz.

Er is ontvangst, maar met de antenne tegen het raam geplakt. Daarom dat ik een autoradio gebruik: met een draagbare radio heb ik geen ontvangst.

Deze tekst werd drie jaren geleden geschreven en ondertussen in 2020 zijn er veel meer steunzenders bijgekomen. Het is een wereld van verschil. Pas nu merk je hoe goed het systeem kan zijn als er voldoende steunzenders zijn. De overgang van FM naar DAB is vergelijkbaar met de overgang van AM naar FM. Eenmaal dat je naar DAB geluisterd hebt heb je geen zin meer on terug te keren naar de FM band. De kwaliteit is zeker beter dan internet radio.

Er worden meer en meer spanningsomvormers gebruikt (in modems, routers, met het internet verbonden broodroosters, televisies, zonnepanelen, laadstations voor electrische auto's,...) waardoor de analoge band meer en meer gestoord is. Om aan de huidige normen te voldoen moeten eigenlijk alle voedingsblokken schakeleende voedingen zijn (die electrosmog produceren van China tot hier). Naar de AM band luisteren is trouwens absoluut niet meer mogelijk. Spijtig voor de lampenradio's, maar de toekomst is digitaal.

DAB heeft geen last van multipath ontvangst, wat wel een probleem vormt bij FM (directe ontvangst en weerkaatste ontvangst via muren en dergelijke zorgen voor een onaangenamen storing op FM stereo). DAB werd van in het begin ontworpen om meerdere zenders toe te laten op dezelfde frekwentie (wat overeenkomt met een multipath ontvansgt).

DAB is een digitaal systeem, waardoor het mogelijk is meta data door te sturen: informatie over het aan de gang zijnde programma, afbeeldingen, enz.

Publicités - Reklame