Eindtrap (push pull)

De eindtrap kan zowel in classe A als classe AB werken. Men kan van de ene werkingsclasse overgaan naar de andere door de roostervoorspanning te wijzigen. Het is zelfs mogelijk een versterker zo te ontwerpen dat die in classe A werkt bij lage vermogens (geen overnamevervorming) om over te gaan in classe AB bij hoog vermogen (hoger rendement). Deze werking heet auto-bias.

Bepaalde buizen zijn eigenlijk "gemaakt" om in classe AB2 te werken, zoals de PL504 die een hoge vermogenreserve heeft (kan probleemloos 400mA leveren), maar waarvan de totale anodedissipatie beperkt is tot 16W, de ruststroom moet dan bijvoorbeeld ingesteld worden op 30 à 35mA.

Voor de eintrappen gebruiken we pentodes, maar deze buizen hebben een minder lineair verloop als ze sterk uitgestuurd worden (bepaalde buizen hebben nog steeds de kenmerkende tetrode-knik).

Het is echter mogelijk een pentode te gebruiken als triode door de schermrooster te verbinden met de anode, maar met een sterke vermindering van het vermogen en de versterking. Een triodeschakeling levert ongeveer 1/4 van het vermogen van een pentodeschakeling en heeft een even sterke uitsturing nodig.

Op dit ogenblik hebben we dus 4 mogelijke configuraties:

Bij iedere configuratie zal men specifieke buizen gebruiken die het best presteren in die specifieke configuratie.

Laten we eens de eigenschappen van de configuraties overlopen:

• Penthode schakeling
  • Hogere versterking, hoger rendement, hoog vermogen
  • Hogere vervorming (oneven harmonischen die moeilijker te onderdrukken zijn met een balans eindtrap)
• Triode schakeling
  • Merkbare vervorming die echter door de balansschakeling goed onderdrukt kan worden (even harmonischen)
  • Laag vermogen maar lagere impedantie (betere demping van de luidsprekers)

• Classe A
  • Lager rendement, de buis wordt gepolariseerd zoals een voortrap of een eindtrap met enkele buis.
  • Er loopt altijd dezelfde stroom door de buizen, ongeacht het volume: als de stroom door één buis daalt, dan stijgt de stroom door de andere buis.
  • Zeer goede audiokwaliteit
  • De classe A wordt algemeen gebruikt: voortrappen, stuurtrappen, single ended eindtrappen, maar ook push pull schakelingen
• Classe AB
  • Hoger rendement, de buis wordt gepolariseerd zodat er slechts een lage stroom door de buis loopt in rust.
  • Er is een negatieve hulpspanning nodig
  • Niet alle buizen zijn geschikt om in classe AB te werken, de ruststoominstelling is meer kritisch.

Verschillen classe A en classe AB

De polarisatie kan enkel gebeuren met een vaste negatieve roosterspanning. De polarisatie door middel van een cathodeweerstand is niet mogelijk vanwege de veranderlijke stroom. De negatieve roosterspanning kan echter ook gebruikt worden om de versterker in classe A te laten werken, er is enkel een verschil in spanning nodig.

De uitgangsimpedantie van de eindtrap is hoger bij een versterker die in classe AB werkt: bij een classe A dragen beide buizen permanent bij tot de totale stroom (en dus de impedantie van de eindtrap), bij een classe AB versterker is één eindtrap afgeknepen terwijl de andere in geleiding is.

De stuurspanning moet hoger zijn bij een verterker in classe AB. Als de eindtrap dicht bij de knik gebruikt wordt (lage anodestroom in rust), dan is zijn versterking ook lager (lagere steilheid mA/V). De sweep op het stuurrooster moet sterker zijn om een bepaald vermogen te halen.

De gebruikte balanstransformator moet van betere kwaliteit zijn bij een werking in classe AB om uitslingeringen te vermijden als de eindtrap uit geleiding gaat.

Ultra lineair schakeling

Deze ultra linear schakeling (soms ook distributed loading genoemd) wordt hier verder besproken. Omdat men toch met een speciale transformator moet werken is het aangeraden een type te kiezen die goed geschikt is voor de eindtrappen.

Niet alle buizen zijn geschikt voor een ultra-lineairschakeling. Bepaalde buizen hebben een lagere schermroosterspanning nodig, waardoor de ultralineairschakeling niet toegepast kan worden, maar men kan we een sturing op g2 of een lokale tegenkoppeling gebruiken.

De ultralineairschakeling kan zowel bij push pull configuraties als single ended configuraties gebruikt worden, maar door de vermindering van vermogen is die enkel aan te raden voor balanstrappen.