De belgische omroep na de tweede wereldoorlog

De verbinding van het vaderland met Belgisch Congo is belangrijk. Dank zij het uraniumerts uit de Shinkolobwe-mijn in Katanga heeft België een zeer grote rol gespeeld in de ontwikkeling van de kernenergie en de aanmaak van het atoomwapen door de Verenigde Staten. Belgïe wilt zijn belangrijke plaats in de wereld niet verliezen (dat is ook de reden van de Belgische Strijdkrachten in Duitsland).

Een manier om te communiceren met de mensen in Congo was het sturen van fonoplaten. Geen gewone platen met liedjes van de Confetti's (want die bestonden nog niet), neen, audio opnames van de familie, de kindjes en de hond. De fonoplaat was toen al redelijk ingeburgerd bij de rijkere familes (de plebs moesten maar een postkaart opsturen).

Het apparaat links is een professioneel graveertoestel en heeft een microscoop om na te gaan of de groeven mooi naast elkaar geplaatst worden. Er is ook een arm om de plaat na de opname direct te beluisteren.

Maar ook particulieren konden hun eigen platen opnemen. Zo te zien lijkt het een zeer duur toestel en het is duidelijk dat dit concept minder success had dan de draadrecorder die na de oorlog zeer populair was in Wallonië. Niet in Vlaanderen, Vlaanderen was toen de parking van Wallonië. Comme quoi tout peut changer du jour au lendemain.

Deze toestellen zullen plots obsolete worden met de komst van de Compact Cassette in 1963, een belgische uitvinding. De ontwikkeling gebeurde bij Philips in Hasselt. Dat waren nog eens tijden! En Hasselt zal later weer in de belangstelling komen met de ontwikkeling van de Compact Disc.

Maar de compact cassette is niet geschikt voor studiogebruik, daar gebruikt men nog uitsluitend bandrecorders. Door de hogere bandsnelheid is de signaal/ruis verhouding veel beter. Er wordt ondertussen ook in FM stereo gewerkt vanaf halverwege de jaren 1960.

Deze bandrecorder in geopende staat kon al in stereo opnemen maar gebruikt nog steeds buizen. Het is duidelijk dat de technologie van de transistoren nog niet voldoende betrouwbaar was om ingezet worden in professionele toestellen.

De Nagra is de recorder van de reporter. Het was de referentie wat betreft draagbare apparatuur, in zoverre zelf dat iedereen in het beroep wist wat de "Nagra" was. Ook reporters van de schrijvende pers gebruikten deze recorders op verplaatsing als ze een interview moesten maken. Een Philips EL3300, dat was toch geen zicht voor een beroepsjournalist. Liever dood dan gezien te worden met een consumertoestel!

Maar wat hebben we ook nog in een opnamestudio? Een mengtafel, zodat je verschillende signaalbronnen kan samenvoegen: de medewerker in de opnamestudio, de reporter op de baan, een beetje muziek op de plaat, een jingle en een "boodschap van algemeen nut".

Deze Studer mengtafel heeft zelfs een plasma display met neonlampjes. Dat was nog de tijd dat de BRT geld door de ramen kon smijten.

De mengtafel werd ook gebruikt om opnames samen te voegen tot één opname dat geschikt was voor uitzending. Bij een opname werd er doorgaans op een multisporenrecorder opgenomen (in die tijd vaak 24 tracks) zodat men achteraf de kanalen kon mengen. Bij een opname van een symphonieorkest is het belangrijk dat ieder instrument juist "geplaatst" wordt in het stereo beeld, en dit met de juiste amplitude. Is dat niet gelukt, geen probleem, men heeft nog steeds de moedertape om een nieuwe broadcast opname te maken.

Bepaalde recorders kunnen ook gebruikt worden om extra kanalen aan een bestaande opname te voegen. De zanger kan bijvoorbeeld pas later aanwezig zijn. Bij deze recorders gebruikt men dezelfde kop voor opname en weergave zodat er geen tijdsvertraging is (de luchtspleten van alle koppen staan onder elkaar).

Tot nu toe zijn we bezig geweest met de lineaire montage: de stukken zitten achter elkaar op de band en om te monteren moet er soms heen- en weergepoeld worden om het juiste stuk te vinden, die dan afgespeeld en opgenomen wordt op een tweede band. Maar het is ook mogelijk om de band manueel te monteren (de band in stukken snijden en de stukken in de juiste volgorde weer aan elkaar plakken). Het monteren van geluidsfragmenten is misschien niet zo gekend als het monteren van bioscoopfilms, maar is even noodzakelijk.

We zitten op de grens van het analoge en het digitale. Er wordt voor het eerst digitaal opgenomen op harde schijven. Veel moet je niet van dat ding verwachten: de harde schijven zitten in een twee meter hoge kast en kunnen 4 uur opnemen. De digitale mengtafel wordt dan ook enkel gebruikt voor de montage, achteraf wordt alles weer keurig op band gezet voor de uitzending zodat we weer plaats hebben voor een volgende opname.

En deze pagina wordt afgesloten met één van de meest afgrijselijke uitvindingen, een kwelling voor het oor, de hel op aarde en in de ether, een hoop haren in de soep, een nieuwe taks op de belasting, de strontvlieg op de taart, een regeringsmededeling tijdens een live concert: de jingle-machine. Je kon die voor alles ge misbruiken: jingles, boodschappen van algemeen nut en echte reklame. De opnameduur van de band bedroeg 2.5 minuten en de boodschap werd afgesloten met een biep op een extra spoor, zodat er automatisch overgeschakeld kon worden naar een volgende machine. Had je tien zulke machines in de studio, dan kon je de luisteraar opzadelen met 25 minuten rotzooi.

Maar niet getreurd: het verslag gaat door...